Κελτίς (Celtis australis L.)

Επιστημονική ονομασία: Celtis australis L.

Οικογένεια: Ulmaceae

Ελληνικό όνομα: Κελτίς

Γενικά: Φυλλοβόλο ανθεκτικό στη μεσογειακή ζώνη φυτό, με σταχτί λείο κορμό. Δένδρο που φθάνει τα 15 μέτρα ύψος και 15 μ. διάμετρο κόμης (κόμη πλατιά). Πιστεύεται ότι είναι ο λωτός των αρχαίων Ελλήνων. Ζει πολλά χρόνια.

Φύλλα: Τα φύλλα είναι γκριζοπράσινα, επιμήκη ή λογχοειδή, οδοντωτά, με διάσπαρτες άσπρες κηλίδες, χωρίς χλωροφύλλη. Η επάνω επιφάνεια διαθέτει σμηριγγώδη τριχίδια και η κάτω πυκνό χνούδι.

Κλιματικές απαιτήσεις: Είναι φυτό ανθεκτικό στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και στην παρατεταμένη ξηρασία. Είναι ευαίσθητο στους όψιμους παγετούς. Χρειάζεται γενικά ήπιους χειμώνες για να ευδοκιμήσει. Προτιμά περιοχές με θερμά καλοκαίρια και πολύ ήλιο.

Εδαφικές απαιτήσεις: Ευδοκιμεί σε εύφορο, γόνιμο, καλοστραγγισμένο, αργιλοπηλώδες έδαφος. Προτιμά χαλικοπαγή και αμμώδη εδάφη. Προσαρμόζεται εύκολα σε ξηρά, αβαθή και φτωχά εδάφη.

Άνθη – καρποί: Συνήθως τα άνθη είναι αρρενοθήλεα, όμως μπορεί λόγω ατροφίας να εμφανίζονται και ως μονογενή. Ανθίζει Μάρτιο – Απρίλιο. Οι καρποί είναι δρύπες που ωριμάζουν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο. Είναι συνήθως πολύχρωμοι, εδώδιμοι με γλυκιά γεύση.

Χρησιμότητα: Το ξύλο της είναι κιτρινοκαστανό, ως γκριζωπό. Παρά τη σκληρότητά του είναι εύκαμπτο. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή, οργάνων μουσικής, μπαστουνιών και για καλάμια ψαρέματος. Είναι πολύ ανθεκτικό σε προσβολές μυκήτων. Μόνο μερικές φορές ορισμένες αφίδες μπορεί να δημιουργήσουν μικροπροβλήματα.

Προτάσεις αναδασώσεων: Είναι είδος που προσαρμόζεται πολύ εύκολα σε διάφορα περιβάλλοντα. Αντέχει σε ψυχρά, θερμά, ξηρά, ανεμώδη και πολύ αλκαλικά εδάφη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εμπλουτισμό αναδασώσεων μεσογειακών οικοσυστημάτων. Επίσης είναι πολύ καλό για δρόμους ή για τη δημιουργία σκιάς σε πλατείες.

Αντίδραση στις πυρκαγιές: Μέτριες φωτιές νεκρώνουν τα μικρά δενδρύλλια συνήθως τελείως. Στα μεγαλύτερα δένδρα οι νεκρώσεις περιορίζονται στις άκρες των κλαδιών. Σοβαρές πυρκαγιές νεκρώνουν ακόμη και τα μεγαλύτερα δένδρα. Μετά τη φωτιά παραβλαστάνει ταχύτατα.

Πολλαπλασιασμός: Η σπορά μπορεί να γίνει αμέσως μετά τη συλλογή των σπόρων. Φυτρώνει όμως καλύτερα όταν ωριμάζει σε κρύο πλαίσιο. Ο αποθηκευμένος καρπός στρωματώνεται για 2-3 μήνες και φυτρώνει Φεβρουάριο- Μάρτιο σε θερμοκήπιο. Οι ρυθμοί βλάστησης είναι συνήθως καλοί, αν και ο σπόρος χρειάζεται πάνω από 12 μήνες για να βλαστήσει. Ο σπόρος μπορεί να αποθηκευτεί για μεγάλο διάστημα, ακόμη και πάνω από 5 χρόνια. Αφού μεγαλώσουν αρκετά τα δενδρύλλια πρέπει να μεταφυτεύονται σε ατομικά δοχεία. Τα δενδρύλλια συνιστάται να αναπτύσσονται σε κρύο ξύλινο πλαίσιο τον πρώτο τους χειμώνα και να μεταφυτεύονται στα τέλη της επόμενης άνοιξης ή στις αρχές του καλοκαιριού.


Πηγή: Επιλογή Δασικών Ειδών για Αναδασώσεις σε Πυρόπληκτες Περιοχές (με εκτενή εισαγωγή στο πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα) - Δρ. Παύλος Κωνσταντινίδης, Εντεταλμένος ερευνητής ΙΔΕ/ΕΘΙΑΓΕ & Δρ. Στυλιανός Γκατζογιάννης, Τακτικός ερευνητής ΙΔΕ/ΕΘΙΑΓΕ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2001

Hypericum perforatum

Πηγή: witch of daffodils
Φωτογραφία: Dr. Gerhard Keuck

Ένα από τα πλέον δημοφιλή βοτανικά εκχυλίσματα στη λαϊκή φαρμακολογία (και όχι μόνο) είναι το λάδι του υπερικού (Hypericum perforatum), ενός εξαιρετικού βοτάνου γνωστότερου και ως βαλσαμόχορτο, σπαθόχορτο ή χόρτο του Αη-Γιάννη.

Το υπερικόν το διάτρητον είναι φημισμένο από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το ευρύ φάσμα των εφαρμογών του, και αναφέρεται συχνά στα ιαματικά σκευάσματα του Γαληνού και του Διοσκουρίδη.

Λέγεται ότι η λέξη υπερικόν προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «υπερ» και «εικών» καθώς, κυρίως κατά το μεσαίωνα, κλωνάρια από το βότανο τοποθετούνταν πάνω από τις εικόνες των σπιτιών τη μέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη (24 Ιουνίου) για να εξορκίζουν το κακό.

Ο χαρακτηρισμός perforatum = διάτρητο οφείλεται στην εντύπωση που δίνουν τα κίτρινα πέταλα του άνθους του όταν γυρίσουν προς το φως: νομίζει κανείς ότι είναι διάτρητα. Στην πραγματικότητα είναι διάστικτα με σκούρες κουκίδες που περιέχουν αιθέρια έλαια και ρητίνες. Αν τρίψει κανείς τα πέταλα του βαλσαμόχορτου με τα δάχτυλά του, αυτά θα γίνουν κόκκινα εξαιτίας της υπερικίνης , μιας δραστικής ουσίας που περιέχουν οι κουκίδες.

Εκτός από την υπερικίνη, άλλα ενεργά συστατικά του βοτάνου είναι η υπερφορίνη , τα φλαβονοειδή , οι τανίνες , και αιθέρια έλαια.

Το βαλσαμόχορτο έχει αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Θεωρείται αποτελεσματικό για την ισχιαλγία και τους ρευματικούς πόνους, και τους πόνους των αρθρώσεων. Επιπλέον, χρησιμοποιείται σαν άριστο επουλωτικό σε πληγές, μώλωπες και εγκαύματα πρώτου βαθμού. Λόγω της ηρεμιστικής και αναλγητικής του δράσης, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει της μόδας στις ΗΠΑ καθώς θεωρείται το εναλλακτικό prozaκ!

Πληροφορίες από: Richard Mabey, The New Age Herbalist, Simon & Schuster

Μνήμες του νεογνού από το εμβρυϊκό περιβάλλον

Πηγή: H μαγική επίδραση της μουσικής στα έμβρυα - Ελευθερία Βογιατζάκη, απόφοιτη του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών

Η μνήμη, είναι η πεμπτουσία της ανθρώπινης εμπειρίας, χωρίς την οποία δε θα μπορούσαμε να προοδεύσουμε, δεν θα μπορούσαμε να μαθαίνουμε από την εμπειρία και δεν θα ήμασταν σε θέση να αναπτύξουμε την προσωπική μας ταυτότητα. Όπως αναφέρεται στο άρθρο της Giselle E.Whitwell, τα βρέφη προτιμούν να ακούν ιστορίες, ρυθμούς και ποιήματα που άκουσαν μέσα στη μήτρα. Η ακουστική φασματοσκοπία που κάνει δυνατή τη λεπτομερή ανάλυση του ήχου, απέδειξε ότι τα έμβρυα μπαίνουν στη διαδικασία μάθησης από την ενδομήτρια περίοδο. Από την 27η εβδομάδα της κύησης, το κλάμα του μωρού ήδη εμπεριέχει κάποια στοιχεία της ομιλίας όπως το ρυθμό αλλά και φωνητικά χαρακτηριστικά της μητέρας του. Σύμφωνα με μελέτες του Ελληνικού Κέντρου Βιοσύνθεσης, οι αντιδράσεις των νεογνών στη γλώσσα, είναι αποτέλεσμα των ήχων που άκουγε το έμβρυο κατά την ενδομήτρια περίοδο.

Υπάρχουν αρκετά στοιχεία από μελέτες σε νεογνά που υποστηρίζουν ότι τα έμβρυα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να θυμούνται ανθρώπινες φωνές. Έρευνα των De Casper και Fifer (1980) έδειξε την προτίμηση των νεογνών στη μητρική φωνή συγκριτικά με μια άγνωστη κατά την ανάγνωση μιας νουβέλας (οικείο ενδομήτριο ερέθισμα, αφού η μητέρα έκανε μεγαλόφωνη ανάγνωση του συγκεκριμένου αποσπάσματος καθημερινά, τις έξι τελευταίες εβδομάδες της κύησης). Μελέτη των Moon, Cooper και Fifer (1993), έδειξε την προτίμηση των νεογνών στη μητρική γλώσσα, συγκριτικά με μια ξενόγλωσση προφορά. Έτσι, τα μωρά των Γάλλων δείχνουν να προτιμούν να ακούν Γαλλόφωνους, ενώ τα μωρά Ρώσων, προτιμούν να παρατηρούν ανθρώπους που μιλούν Ρωσικά Τα έμβρυα όπως είναι λογικό, μπορεί να μην αντιλαμβάνονται το ακριβές περιεχόμενο των λέξεων, ή του μουσικού ερεθίσματος, έχουν όμως απόλυτη επίγνωση του συναισθηματικού τους περιεχομένου, όπως αυτό μεταφέρεται από τη μητέρα τους. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η αντίληψη του γονιού για τον κόσμο μεταδίδεται «χημικά» στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Παρά το γεγονός ότι το έμβρυο δεν καταλαβαίνει τα γεγονότα που προκαλούν την αισθηματική αντίδραση της μητέρας, συνειδητοποιεί τις σωματικές αντιδράσεις και εντυπώσεις του συναισθήματος. Με αυτόν τον τρόπο, το έμβρυο υιοθετεί «χημικά» από τη μήτρα ακόμα, τις γονικές αντιλήψεις και η συμπεριφορά του προσαρμόζεται σύμφωνα με αυτές. Φαινομενικά, μπορεί το έμβρυο να είναι ασφαλές μέσα στη μήτρα, αλλά να νιώθει την απόρριψη και το φόβο. Κατά συνέπεια, είναι πιθανόν να φτάνει στον κόσμο κουβαλώντας ένα ασυνείδητο φορτίο αβεβαιότητας και άγχους, σχετικά με την ταυτότητα και τις ρίζες του (Ελληνικό Κέντρο Βιοσύνθεσης 2005). Στο άρθρο Music aids development in the womb, o Gabriell L.Federico αναφέρεται σε μια μητέρα ενός βρέφους 10 μηνών, το οποίο έκλαιγε ακατάπαυστα. Προκειμένου να το ηρεμήσει, έβαζε μουσική Mozart, κάτι που έκανε και για να χαλαρώσει η ίδια, κατά το τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης της, από τον θάνατο του πατέρα της, χωρίς αποτέλεσμα όμως, αφού συχνά ξεσπούσε σε κλάματα. Το έμβρυο συνέδεσε τη μουσική Mozart με το λυγμό της μητέρας του, και ακόμα 10 μήνες μετά τη γέννησή του, αναστατωνόταν και έκλεγε στο άκουσμα αυτής της μουσικής. Σε μελέτη που έγινε στην Αυστραλία, Chamberlain(1995), έγκυες γυναίκες παρακολούθησαν ένα απόσπασμα είκοσι λεπτών από μια «ενοχλητική» Χολιγουντιανή ταινία που τους προκάλεσε αναστάτωση. Όταν τα νεογνά ήταν τριών μηνών, εκτέθηκαν στο ίδιο απόσπασμα και έδειξαν να αναγνωρίζουν την προγενέστερη εμπειρία τους.

Περί προπαραβατικού ανηλίκου

Πηγή: ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΣΤΡΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ – ΕΚΔ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ – ΣΕΛ. 12

Η πρώτη «γνωριμία» του νεαρού ατόμου με την επιθετικότητα και τη βία γίνεται στα ομαδικά παχνίδια και τους καβγάδες και συχνά χαρίζει τόση ευχαρίστηση που καλεί σε «επανάληψη» των κατορθωμάτων.

Η αδιαμόρφωτη αυτή συναίνεση – στην οποία το στοιχείο της «πρόκλησης» από τον άλλο παίζει το ρόλο της ψυχικής τεχνικής ουδετεροποίησης (Matza) – επηρεάζεται, αρνητικά ή θετικά, ανάλογα με τις αντιδράσεις των φίλων του, των συγγενών του κ.λπ.

Πρωταρχική όμως σημασία αποκτά η αυτοεπιβεβαίωσή του, δηλαδή ότι πλέον «μπορεί» - όταν βέβαια το θελήσει κι εφόσον προκληθεί. Αυτή η απόδειξη του «μπορώ» συνιστά για το νεαρό μια γέφυρα μετάβασης στον ανδρισμό, όπου η επιθετική συμπεριφορά, ο θαυμασμός ή ο φόβος των άλλων συνιστούν τυπικά χαρακτηριστικά.

Η κοινωνική αντίδραση στη συμπεριφορά αυτή (του την έχει δώσει, είναι τσαμπουκάς) συνήθως συνοδεύεται από την απόρριψη του «ήρωα» (μην τον πλησιάζεται, είναι επικίνδυνος), γεγονός που προκαλεί κρίση και στον ίδιο.

Η παρέα που τον προκάλεσε να γίνει επιθετικός και βίαιος, τώρα του ζητά να μετριάσει ή και να αποβάλει αυτόν τον τύπο δράσης.

Εκείνος όμως, έχοντας αποκτήσει αίσθηση δύναμης, δεν δέχεται να απορρίψει την «εικόνα» του. Μπορεί να έχει κακή φήμη, αλλά όλοι τον γνωρίζουν.

Η διατήρηση αυτής της «εικόνας» υποχρεώνει τον ήρωα σε επίτευξη νέων και δυσκολότερων βίαιων κατορθωμάτων, με περισσότερο κίνδυνο και χωρίς τη δικαιολογία της άμυνας.

Από την επιθετικότητα στην εχθρότητα erga omnes και από εκεί στην αποκτήνωση (όπου ηδονίζεται με το κτύπημα), το πέρασμα είναι σχετικά εύκολο.

Ο «ήρωας» γίνεται πλέον μόνιμη απειλή για το στενό περιβάλλον, με αποτέλεσμα όλοι να τον αποφεύγουν, γεγονός που τον αναγκάζει να προσφύγει σε χώρους και παρέες όπου η κακή φήμη έχει πέραση.

Η απώλεια όμως των πρωτογενών σχέσεων και η αδυναμία προσαρμογής του στα «κυκλώματα», συχνά οδηγούν το νεαρό σε ένα μοναχικό δρόμο, στις γωνιές του οποίου τον παραμονεύουν το έγκλημα, τα ναρκωτικά, ο θάνατος.

Το μακρύ ταξίδι της ωρίμανσης του περάσματος στην πράξη ακολουθεί την ίδια ρότα με το μακρύ ταξίδι μέσα στις εγκληματολογικές θεωρίες (από τον εξ ιδιοσυγκρασίας εγκληματία μέχρι τη θεωρία της υποκουλτούρας της βίας και της ετικέτας).

Η Εγκληματολογία ξαναβρίσκει τις ρίζες της. Το μαγικό στοιχείο και η υπαρξιακή αγωνία ζουν και θα επιβιώνουν πάντα μέσα στην Εγκληματολογία και στον εγκληματία.

Και από εκεί πρέπει να αρχίζουν όλες οι προσεγγίσεις, γιατί ερμηνείες υπάρχουν τόσες όσοι και οι επιστήμονες, αλλά πάντα λιγότερες από τις βιωμένες καταστάσεις των ίδιων των δραστών.

Δεν ξέρω αν αυτό το «ταξίδι μέσα στους δρόμους της ωρίμανσης της βίας» εξηγείται από τους ρόλους (ο άνδρας οφείλει να είναι κυρίαρχος και επιθετικός). Δεν ξέρω αν η επιθετικότητα είναι μια μορφή επικοινωνίας, ή μια επώδυνη στιγμή ρήξης των δεσμών της επικοινωνίας. Δεν ξέρω αν η αυτοεκτίμηση περνάει μέσα από τη φυσική υποταγή του άλλου.

Είμαι όμως πεπεισμένος ότι πίσω από τη φανερή δύναμη του επιθετικού υπολανθάνει μια κρυμμένη αδυναμία του φοβισμένου, που, δυστυχώς, δεν έμαθε άλλο τρόπο να μιλάει παρά μόνο με τα χέρια, και δεν έμαθε άλλο τρόπο να κάνει αισθητή την παρουσία του στο χώρο και στο χρόνο παρά μόνο με το έγκλημα.

Η δική μου θέση παραμένει σταθερή εδώ και χρόνια: πίσω από τις αιτίες υπάρχουν οι συμβολισμοί και μέσα στους συμβολισμούς κρύβονται κοινωνικές αλήθειες που μας αφορούν όλους και όχι μόνο τους «εξεταζόμενους» στο εγκληματολογικό μικροσκόπιο ανηλίκους.

Το παιχνίδι με το θάνατο, η πρόκληση στον κοινωνικό καθωσπρεπισμό, η σύγκρουση, η ένταξη σε (υπο-)ομάδες, η φυγή, η περιθωριοποίηση, οι αξίες που αμφισβητούνται και οι αντιαξίες που υιοθετούνται πρέπει να εκληφθούν και ως κραυγή – επίκληση βοήθειας.

Μέσα από τη διπλή σχέση «Δικαίου – Ανηλίκου» (προστασία και δικαιώματα), αλλά ακόμα και μέσα από τη «χάρτα της προστασίας των νεαρών εγκληματιών» (ποινικό δίκαιο) πρέπει να δημιουργούμε το αναγκαίο πλέγμα εγγυήσεων. Από την άλλη πλευρά οι (διαφαινόμενες) τάσεις «αποποινικοποίησης» ή «αποεγκληματοποίησης» του δικαίου των ανηλίκων προσφέρουν πλέον ευοίωνες προοπτικές.

Η κοινωνικοποίηση όμως δεν εξαρτάται μόνο (ή κυρίως) από ένα θεσμικό/κανονιστικό παράδειγμα, αλλά από ένα ερμηνευτικό παράδειγμα. Η συναισθηματική και διαπροσωπική προσέγγιση και η κοινωνική ευαισθησία – κατανόηση στα προβλήματα της νεολαίας φέρνουν καλύτερα αποτελέσματα απ’ ό,τι οι δογματισμοί και οι αφορισμοί.

Ανάμεσα στις αρχές της «δικαιοσύνης» και της «πρόνοιας» πρέπει να κινούνται οι διαδικασίες του κοινωνικού αποστιγματισμού, της ηθικής αποφόρτισης, της ελάχιστης παρέμβασης. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το τρίπτυχο της νεανικής εγκληματικότητας (βία-κλοπή-ναρκωτικά) στην πραγματικότητα «κρύβει» τις επιλογές και αξίες της κοινωνικής των «μεγάλων» (λατρεία του σώματος-αναζήτηση του χρήματος-φυγή στην περιπέτεια).

Η εγκληματικότητα των νέων ως αγωνιώδες, τραυματικό και απρόσφορο μέσο αναζήτησης νέων αξιών πρέπει να μας φέρει αλληλέγγυους στην κατανόηση-διαχείριση των σημείων ρήξης και όχι να καταλήξει σε ενίσχυση των μέτρωv πειθαρχοποίησης και υποταγής.

Το παιδί-θύμα (με την πραγματική αλλά και την κοινωνικονομική έννοια) μετατρέπεται σε παιδί-θύτη (με την εγκληματολογική αλλά και υπαρξιακή διάσταση), γεγονός που αυξάνει τις ευθύνες των ενηλίκων και της «κατειλημμένης» (από τους ενήλικες) κοινωνίας.Καθηγητής Γιάννης Πανούσης