Φαρμακευτικά φυτά και βότανα

Φαρμακευτικά φυτά και βότανα

Τα φαρμακευτικά φυτά και βότανα περιέχουν συστατικά γνωστά στους αρχαίους και σύγχρονους πολιτισμούς για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Μέχρι την ανάπτυξη της χημείας και, ειδικά, με την σύνθεση των οργανικών ενώσεων τον 19ο αιώνα, τα φαρμακευτικά φυτά και βότανα ήταν η αποκλειστική πηγή των ενεργών συστατικών ικανά να θεραπεύουν τις ασθένειες των ανθρώπων. Τα σύγχρονα φάρμακα βασίζονται στα ίδια ενεργά συστατικά, είτε είναι φυσικά είτε συνθετικά.
Υπάρχουν χιλιάδες ενεργά συστατικά που περιμένουν ν΄ ανακαλυφθούν ή να εκτιμηθούν πλήρως. Το γενετικό υλικό παλαιών και νέων φυτών και βοτάνων είναι σημαντικό για την σημασία στην ανακάλυψη, στον συνδυασμό, στην εκμετάλλευση και στην σύνθεση νέων φαρμάκων. Κατά συνέπεια, ακόμα κι αν οι άνθρωποι δεν είναι ενημερωμένοι ή η βιομηχανία φαρμάκων δεν δίνει έμφαση στο θέμα, τα φαρμακευτικά φυτά και βότανα εξακολουθούν να είναι η πηγή των ήδη υπαρχόντων φαρμάκων, όπως και των νέων. Αν τα ενεργά συστατικά των συνθετικών φαρμάκων είναι τόσο σημαντικά και μπορούν να βρεθούν σε πολλά φυτά και βότανα και να τ΄ αγοράζουμε φθηνά από τα καταστήματα υγιεινών τροφών, γιατί να μην το κάνουμε; Αν τα πάρουμε στην κατάλληλη δόση και μορφή, μπορούν να είναι τόσο αποτελεσματικά όσο και τα φάρμακα.

Συνηθισμένες μορφές θεραπευτικών βοτάνων

Έγχυμα (Εκχύλισμα)
Το έκχυμα είναι ένας απλός τρόπος εξαγωγής των ενεργών συστατικών των βοτάνων μέσω του ζεστού νερού. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για να εξάγουμε τα πτητικά συστατικά των αποξηραμένων ή πράσινων εναέριων μερών των βοτάνων όπως είναι τα λουλούδια και τα φύλλα. Βάζουμε το βότανο στο νερό πριν βράσει και το αφήνουμε σκεπασμένο μ΄ ένα καπάκι για 5-10 λεπτά. Επειδή το βραστό νερό διασκορπίζει τα πολύτιμα πτητικά έλαια των βοτάνων στον ατμό μην τα αφήνετε να βράσουν.

Αφέψημα
Οι ρίζες, οι φλοιοί και τα φρούτα που είναι παχύτερα και λιγότερο διαπερατά από τα εναέρια μέρη των φαρμακευτικών φυτών, δεν απελευθερώνουν τα ενεργά τους συστατικά με την απλή έγχυση. Αυτά τα μέρη είναι απαραίτητο να σιγοβραστούν ώστε να εξαχθούν. Το σκληρό βότανο πρέπει να κοπεί σε μικρότερα κομμάτια. Προκειμένου να μην χαθούν τα πτητικά συστατικά, τοποθετούμε ενα καπάκι πάνω στο μπρίκι. Αφήνουμε να σιγοβράσει για μια ώρα περίπου, μέχρι ο όγκος του να μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Αφού καταπέσουν και διαχωρισθεί το στερεό από το υγρό, το πίνουμε ζεστό ή κρύο.

Βάμμα
Τα περισσότερα από τα πτητικά συστατικά των φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων είναι διαλυτά στην αλκοόλη. Με την εμβάπτιση ξηρών ή φρέσκων μερών του φυτού στην αλκοόλη, τα ενεργά συστατικά εξάγονται εύκολα σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν αυτές της έγχυσης και του αφεψήματος. Τα υψηλά συμπηκνωμένα διαλύματα που θα κρατήσουν για ένα ή δύο χρόνια είναι ένας βολικός τρόπος να αποθηκεύσουμε και να χρησιμοποιήσουμε τα φαρμακευτικά συστατικά των φυτών.

Συρόπι
Με σκοπό να συγκαλύψουμε κάποια γεύση που δεν μας αρέσει - ιδίως στα παιδιά- το έγχυμα ή το αφέψημα μπορεί να αναμειχθεί με μέλι. Τα συρόπια συνδυάζουν την κατευναστική επίδραση του μελιού με τις φαρμακευτικές ιδιότητες των εγχυμάτων ή αφεψημάτων καταλήγοντας σε επιπρόσθετα οφέλη ιδίως για την αντιμετώπιση κρυολογήματος και πονόλαιμου.
Ανακατέψτε 500ml εγχύματος ή αφεψήματος με 500γρ. μέλι. Αφού κρυώσει βάλτε το σε σκούρο μπουκάλι και κλείστε το με φελλό (επειδή γίνονται ζυμώσεις στα συρόπια και τα μπουκάλια με βιδωτό πώμα μπορεί να εκραγούν ο φελλός είναι σημαντικός).

Αιθέρια έλαια
Αιθέριο έλαιο είναι ένα υγρό απεσταγμένο (συνήθως με νερό ή ατμό) από τα φύλλα, τους μίσχους, τα λουλούδια, τους φλοιούς, τις ρίζες, ή άλλα συστατικά του φυτού. Τα αιθέρια έλαια περιέχουν το απόσταγμα των φυτών από τα οποία εξάχθηκαν. Περιέχουν υψηλό ποσοστό συγκέντρωσης της ουσίας του φυτού και έτσι χρειάζεται να χρησιμοποιούμε μικρή ποσότητα απ΄ αυτά. Τα αιθέρια έλαια δεν είναι τα ίδια με τα αρώματα. Τα αιθέρια έλαια εξάγονται από τα φυτά, ενώ τα αρώματα είναι χημικώς κατασκευασμένα ή περιέχουν χημικά συστατικά και δεν προσφέρουν τα θεραπευτικά οφέλη που προσφέρουν τα αιθέρια έλαια.
Η χημική σύνθεση και το άρωμα των αιθέριων ελαίων μάς προσφέρει πολύτιμα ψυχολογικά και ψυχικά οφέλη. Αυτά τα οφέλη επιτυγχάνονται με τις εισπνοές και με την εφαρμογή του αραιωμένου αιθέριου ελαίου στο σώμα. Τα χρησιμοποιούμε αραιωμένα (μόνο λίγες σταγόνες) σε φυτικά έλαια (αμυγδαλέλαιο, ηλιέλαιο, ελαιόλαδο, κ.α.) και κατόπιν εφαρμόζουμε αυτό το μείγμα στο δέρμα για απορρόφηση. Η βαθειά εισπνοή των αιθέριων ελαίων προσφέρει επίσης θεραπευτικά οφέλη καθώς το έλαιο εισέρχεται στους πνεύμονες και απορροφάται από το αίμα.
Τα αιθέρια έλαια ποικίλουν στην τιμή και στην ποιότητα. Αυτό επηρρεάζεται από την σπανιότητα του φυτού, την χώρα και τις συνθήκες στις οποίες το φυτό μεγαλώνει, τα ποιοτικά πρότυπα της απόσταξης και από το πόσο έλαιο εξάγεται από το φυτό.