Τα ελιξήρια του θανάτου (Μέρος Ι)

Για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, το κάθε ανθρώπινο ον υποβάλλεται σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες, από τη στιγμή της σύλληψής του μέχρι το θάνατό του. Στη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών που χρησιμοποιούμε τα συνθετικά εντομοκτόνα, τα έχουμε κυκλοφορήσει με τέτοια ευσυνειδησία στον έμψυχο και τον άψυχο κόσμο, που τα βρίσκουμε σχεδόν παντού. Τα ξαναβρίσκουμε στα περισσότερα δίκτυα ποταμών κι ακόμα σε υπόγεια ρεύματα νερού που κυλούν κάτω απ’ τα πόδια μας χωρίς να τα βλέπουμε. Υπολείμματα αυτών των χημικών ουσιών εξακολουθούν να παραμένουν στο έδαφος στο οποίο έχουν χρησιμοποιηθεί πριν από δώδεκα χρόνια. Έχουν εισχωρήσει κι έχουν μείνει μέσα στο σώμα των ψαριών, των πουλιών, των ερπετών καθώς και των ήμερων και άγριων ζώων σε τέτοια κλίμακα, που οι επιστήμονες που κάνουν πειράματα πάνω σε ζώα, είναι αδύνατο να εντοπίσουν κάποιο είδος που δεν έχει μολυνθεί απ’ αυτά. Τα έχουν βρει σε ψάρια που ζουν σε απομακρυσμένες λίμνες πάνω στα βουνά, σε σκουλήκια που ζουν μέσα στη γη, στ’ αβγά των πουλιών – και στον ίδιο τον άνθρωπο. Γιατί αυτές οι χημικές ουσίες έχουν αποθηκευθεί τώρα στα σώματα των περισσότερων ανθρώπων, άσχετα με την ηλικία τους. Εμφανίζονται στο μητρικό γάλα, και ίσως και στους ιστούς του εμβρύου.

Κι όλα αυτά έγιναν, εξ αιτίας της ξαφνικής ανόδου και της εκπληκτικής ανάπτυξης μιας βιομηχανίας που παράγει συνθετικές χημικές ουσίες φτιαγμένες από τον άνθρωπο, ουσίες που έχουν την δυνατότητα να σκοτώνουν τα έντομα. Η βιομηχανία αυτή είναι παιδί του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου. Στη διάρκεια της παραγωγής χημικών ουσιών για την πολεμική βιομηχανία, ανακαλύφτηκε πως μερικές απ’ αυτές τις ουσίες που είχαν κατασκευαστεί στο εργαστήριο, ήταν θανατηφόρες για τα έντομα. Η ανακάλυψη αυτή δεν έγινε τυχαία΄ τα έντομα χρησιμοποιούνται ευρέως για πειράματα που αφορούσαν το κατά πόσο ορισμένες χημικές ουσίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν το θάνατο στον άνθρωπο.

Το αποτέλεσμα ήταν μια ατέλειωτη σειρά συνθετικών εντομοκτόνων, όπως βλέπουμε. Επειδή είναι φτιαγμένα από τον άνθρωπο – ύστερα από εξαιρετικά ευφυείς χειρισμούς μέσα στο εργαστήριο που γίνονται πάνω στο μόριο με την υποκατάσταση ατόμων και την αλλαγή της κατανομής τους – διαφέρουν πάρα πολύ απ’ τα απλούστερα εντομοκτόνα της προπολεμικής περιόδου. Εκείνα κατασκευάζονται από φυσικά ανόργανα άλατα κι από φυτικά προϊόντα – πρόκειται για συνθετικά του αρσενικού, του χαλκού, του μολύβδου, του μαγγανίου, του ψευδάργυρου κι άλλων αλάτων, καθώς και για το πύρεθρο που βγαίνει από τα ξερά λουλούδια του χρυσάνθεμου, την θεϊκή νικοτίνη από μερικά φυτά συγγενή του καπνού και την ροτενόνη από τα οσπριώδη φυτά των Ανατολικών Ινδιών.

Αυτό που κάνει τα νέα συνθετικά εντομοκτόνα να ξεχωρίζουν είναι η τεράστια δύναμη που έχουν πάνω στην ζωή. Η τεράστια αυτή δύναμη δεν περιορίζεται μόνο στο να υπεισέρχονται στις πιο ζωτικές διαδικασίες του σώματος, αλλά να τους προκαλούν και μεταβολές που είναι βλαβερές και κάποτε και θανατηφόρες. Έτσι, όπως θα δούμε, καταστρέφουν τα ίδια τα ένζυμα των οποίων η λειτουργία προστατεύει το σώμα από διάφορες βλάβες, σταματούν τις διαδικασίες της οξείδωσης από τις οποίες το σώμα παίρνει την ενέργειά του, εμποδίζουν τη φυσιολογική λειτουργία διαφόρων οργάνων και θέτουν σε λειτουργία, πολλές φορές, την αργή και αμετάκλητη μεταβολή μέσα στα κύτταρα που ονομάζουμε σχηματισμό κακοήθους όγκου.

Κι όμως κάθε χρόνο προσθέτουμε στον κατάλογο καινούργιες πιο επικίνδυνες χημικές ουσίες κι επινοούμε νέες χρήσεις γι’ αυτές, έτσι ώστε η επαφή με τις ουσίες αυτές να γίνεται παντού και σε κάθε στιγμή. Η παραγωγή συνθετικών φυτοφαρμάκων ανέβηκε από 124,259,000 λίμπρες το 1947 σε 637,666,000 λίμπρες το 1960 – πράγμα που σημαίνει ότι αυξήθηκε πάνω από πέντε φορές. Η αξία των προϊόντων αυτών υπερέβαινε χοντρικά, τα 250 εκατομμύρια δολλάρια. Αλλά αυτοί οι αριθμοί δεν είναι παρά η αρχή, γιατί η βιομηχανία αυτή έχει μεγάλα σχέδια κι ελπίδες.

Επομένως είναι απαραίτητο για τον καθένα μας να γνωρίζει ποια είναι και τι κάνουν αυτά τα φυτοφάρμακα. Αν πρόκειται να ζήσουμε τόσο κοντά μ’ αυτές τις χημικές ουσίες – να τις τρώμε, να τις πίνουμε, να μπαίνουν μέσα στο μεδούλι μας – τότε είναι καλύτερα να ξέρουμε πώς είναι φτιαγμένα και τι δύναμη έχουν.

Παρ’ όλο που ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος σημείωσε την αλλαγή που μας έκανε να στραφούμε από τις ανόργανες χημικές ουσίες, στο θαυμαστό κόσμο των οργανικών ουσιών (στο μόριο του άνθρακα δηλ.), εξακολουθούν να υπάρχουν μερικά απ’ τα παλιά προϊόντα. Το κυριότερο απ’ αυτά είναι το αρσενικό, που εξακολουθεί να είναι το βασικό συστατικό μιας μεγάλης ποικιλίας ζιζανιοκτόνων κι εντομοκτόνων. Το αρσενικό είναι μια εξαιρετικά τοξική ουσία που εμφανίζεται κατά την εξόρυξη διάφορων μεταλλευμάτων και σε πολύ μικρές ποσότητες στα ηφαίστεια, στη θάλασσα και στα νερά των πηγών. Οι σχέσεις του με τον άνθρωπο είναι ποικίλλες και έχουν κάποια ιστορία. Επειδή οι ενώσεις που το περιέχουν είναι άγευστες, ήταν το καλύτερο μέσο που χρησιμοποιόταν για τα διάφορα εγκλήματα, πολύ πριν από την εποχή των Βοργίων κι ακόμα και σήμερα. Αρσενικό υπάρχει και στην καπνιά των Εγγλέζικων τζακιών, και μαζί με ορισμένους αρωματικούς υδρογονάνθρακες, θεωρείται υπεύθυνο για την καρκινογόνο δράση της αιθάλης, που ανακαλύφτηκε περίπου πριν από δυο αιώνες από έναν Άγγλο γιατρό. Έχουν παρουσιαστεί, ακόμα, επιδημίες χρόνιας δηλητηρίασης από αρσενικό που προσέβαλε ολόκληρους πληθυσμούς που εξετέθηκαν σ’ αυτό για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι σ’ ένα περιβάλλον που είναι μολυσμένο από αρσενικό έχουν επέλθει θάνατοι αλόγων, αγελάδων, χοίρων, κατσικιών, ψαριών, ελαφιών και μελισσών. Παρ’ όλα αυτά τα στοιχεία, το ράντισμα με αρσενικό κι η χρησιμοποίηση του σε σκόνη, είναι πολύ διαδεδομένα. Στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες όπου ραντίζονται τα βαμβάκια με αρσενικό, είναι αδύνατο σχεδόν να υπάρξει βιομηχανία εκτροφής μελισσών. Οι αγρότες που χρησιμοποιούν αρσενικό σε σκόνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα, υποφέρουν συχνά από χρόνια δηλητηρίαση απ’ αυτό΄ επίσης, έχουν δηλητηριαστεί κατοικίδια ζώα από τα ραντίσματα ή από ζιζανιοκτόνα που περιέχουν αρσενικό. Η σκόνη που περιέχει αρσενικό και που χρησιμοποιείται για τα φραγκοστάφυλλα μεταφέρεται με τον αέρα στα γειτονικά κτήματα και μολύνει τα νερά, σκοτώνει τις μέλισσες και τις αγελάδες και προκαλεί αρρώστιες στον άνθρωπο. «Είναι σχεδόν αδύνατο… να χρησιμοποιηθούν προϊόντα που περιέχουν αρσενικό με τρόπο που να αγνοεί περισσότερο την γενική υγεία, απ’ ό,τι έχει γίνει στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια» είπε ο Δρ. Γ. Χιούπερ, του Εθνικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου, που είναι αυθεντία στον καρκίνο που προκαλείται από το περιβάλλον. «Οποιοσδήποτε βλέπει τους ανθρώπους που ραντίζουν με εντομοκτόνα, ή χρησιμοποιύν σκόνες που περιέχουν αρσενικό, εντυπωσιάζεται από την τρομακτική αδιαφορία με την οποία γίνονται οι δουλειές αυτές».

Τα μοντέρνα εντομοκτόνα είναι ακόμα πιο επικίνδυνα. Η μεγάλη πλειοψηφία τους ανήκει σε μια απ’ τις δυο μεγάλες κατηγορίες χημικών ενώσεων. Η μια εκπροσωπείται από το Ντι Ντι Τι, και είναι γνωστή με τη γενική ονομασία «χλωριούχοι υδρογονάνθρακες». Η άλλη ομάδα αποτελείται από εντομοκτόνα που περιέχουν οργανοφωσφορικές ενώσεις, κι εκπροσωπείται από το γνωστό μας μαλαθείο και παραθείο. Όλα έχουν κάτι το κοινό μεταξύ τους. Όπως αναφέρουμε και προηγουμένως δημιουργούνται με βάση τα άτομα του άνθρακα, που αποτελούν επίσης τα απαραίτητα συστατικά της ζωής, κι έτσι ταξινομούνται σαν «οργανικά». Για να τα κατανοήσουμε πρέπει να δούμε από τι είναι φτιαγμένα, και πώς, παρ’ όλο που συνδέονται με τη βασική χημεία της κάθε μορφής ζωής, μετατρέπονται με τρόπο, ώστε να γίνουν αιτίες θανάτου.

Το βασικό στοιχείο, ο άνθρακας, είναι ένα στοιχείο που τα άτομά του έχουν μια σχεδόν άπειρη ικανότητα να ενώνονται μεταξύ τους σε αλύσεις και δακτύλιους και σε διάφορους άλλους σχηματισμούς, καθώς και να ενώνονται με άτομα άλλων στοιχείων. Πραγματικά, η μεγάλη ποικιλία των ζωντανών οργανισμών, από τα βακτήρια μέχρι τη μεγάλη γαλάζια φάλαινα, οφείλεται κατά μεγάλο μέρος σ’ αυτή την ικανότητα του άνθρακα. Το σύνθετο μόριο της πρωτεΐνης έχει σα βάση του το άτομα του άνθρακα, και το ίδιο συμβαίνει με τα λίπη, τους υδατάνθρακες, τα ένζυμα και τις βιταμίνες. Το ίδιο συμβαίνει ακόμα και με πάρα πολλά μη ζωντανά πράγματα, γιατί ο άνθρακας δεν είναι μόνο το σύμβολο της ζωής.

Ορισμένα οργανικά συνθετικά είναι απλώς συνδυασμοί άνθρακα και υδρογόνου. Το πιο απλό απ’ αυτά είναι το μεθάνιο που σχηματίζεται στη φύση από την βακτηριακή αποσύνθεση της οργανικής ύλης κάτω απ’ το νερό. Όταν αναμιχθεί με αέρα στις κατάλληλες αναλογίες, το μεθάνιο γίνεται το εκρηκτικό αέριο που υπάρχει στα ορυχεία του λιγνίτη. Η δομή του είναι εξαιρετικά απλή, κι αποτελείται από ένα άτομο άνθρακα στο οποίο έχουν προστεθεί τέσσερα άτομα υδρογόνου.

Οι χημικοί ανακάλυψαν ότι είναι δυνατό να ελευθερώσουμε ένα απ’ όλα τα άτομα του υδρογόνου και να το αντικαταστήσουμε με άλλα στοιχεία. Για παράδειγμα, αν αντικαταστήσουμε ένα άτομο υδρογόνου μ’ ένα άτομο χλωρίου θα έχουμε το χλωριούχο μεθύλιο.

Αν αντικαταστήσουμε τρία άτομα υδρογόνου με χλώριο, τότε θα έχουμε το αναισθητικό χλωροφόρμιο.

Αν αντικαταστήσουμε όλα τα άτομα υδρογόνου με άτομα χλωρίου, το αποτέλεσμα θα είναι ο τετραχλωριούχος άνθρακας, το καθαριστικό υγρό.

Με απλά λόγια, οι αλλαγές αυτές που γίνονται πάνω στο βασικό μόριο του μεθανίου μας δείχνουν τι είναι ένας χλωριούχος υδρογονάνθρακας. Αυτό όμως που δείξαμε παραπάνω μας δίνει μια μικρή ιδέα για την αληθινή περίπλοκη υφή του χημικού κόσμου των υδρογονανθράκων, ή για τις αλλαγές με τη βοήθεια των οποίων, ο χημικός που ασχολείται με την οργανική χημεία, δημιουργεί την τεράστια ποικιλία των παρασκευασμάτων του. Γιατί αντί να χρησιμοποιήσει το μόριο του μεθανίου που έχει μόνο ένα άτομο άνθρακα, μπορεί να δουλέψει με μόρια υδρογονανθράκων που αποτελούνται από πολλά άτομα άνθρακα που σχηματίζουν δακτύλιους ή αλύσεις, πλάγιες αλύσεις ή άλλους σχηματισμούς και συνδέονται μεταξύ τους με χημικούς δεσμούς που δεν είναι απλώς άτομα υδρογόνου ή χλωρίου, παρά μια μεγάλη ποικιλία χημικών ομάδων. Με σχετικά μικρές αλλαγές, μεταβάλλεται όλος ο χαρακτήρας της ουσίας΄ αρκεί να πούμε ότι έχει μεγάλη σημασία, όχι μονάχα το χημικό συστατικό που προσδένεται, αλλά και η θέση στην οποία τοποθετείται ως προς τον άνθρακα. Τέτοιοι ευφυείς χειρισμοί είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτής της στρατιάς των δηλητηρίων που έχουν πραγματικά τρομακτική δύναμη.Το Ντι Ντι Τι (DDT)

(διχλωρο-διφαινυλο-τριχλωρο-αιθάνιο) κατασκευάστηκε για πρώτη φορά από έναν Γερμανό χημικό το 1874, αλλά η ιδιότητά του σαν εντομοκτόνο δεν ανακαλύφτηκε παρά το 1939. Σχεδόν αμέσως το Ντι Ντι Τι έγινε γνωστό σαν ένα μέσο που θα μπορούσε να εξαλείψει τις ασθένειες που προκαλούνταν από έντομα και να κερδίσει τον αγώνα του γεωργού κατά των καταστροφέων αυτών των σπαρτών μέσα σε μια νύχτα. Ο Πωλ Μύλλερ, ο Ελβετός που το ανακάλυψε, πήρε το βραβείο Νόμπελ.

Το Ντι Ντι Τι χρησιμοποιείται τώρα τόσο πλατιά, που για τον περισσότερο κόσμο μοιάζει αβλαβές, επειδή ακριβώς είναι τόσο συνηθισμένο. Ίσως ο μύθος του ότι το Ντι Ντι Τι δεν βλάπτει, βασίζεται στο γεγονός ότι μια απ’ τις πρώτες χρήσεις του ήταν η χρησιμοποίησή του πάνω σε χιλιάδες στρατιώτες, πρόσφυγες κι αιχμαλώτους στη διάρκεια του πολέμου για να καταπολεμηθούν οι ψείρες. Πιστεύεται γενικά, ότι επειδή τόσο πολλοί άνθρωποι ήρθαν σε τόσο στενή επαφή με το Ντι Ντι Τι και δεν έπαθαν κάποια άμεση ζημιά, σίγουρα αυτή η χημική ουσία δεν προκαλεί βλάβες. Αυτή η δικαιολογημένη παρεξήγηση ξεκινάει από το γεγονός ότι – αντίθετα με τους άλλους χλωριούχους υδρογονάνθρακες – το Ντι Ντι Τι σε μορφή σκόνης δεν απορροφάται αμέσως από το δέρμα. Όταν διαλυθεί μέσα σε πετρέλαιο όπως γίνεται συνήθως, είναι σαφώς τοξικό. Αν το καταπιεί κανείς, απορροφάται σιγά-σιγά από το πεπτικό σύστημα΄ μπορεί επίσης ν’ απορροφηθεί κι από τους πνεύμονες. Όταν θα μπει στο σώμα, θ’ αποθηκευτεί, στο μεγαλύτερο μέρος του, σε όργανα που διαθέτουν πλούσιες λιπαρές ουσίες (γιατί το ίδιο το Ντι Ντι Τι διαλύεται σε λίπος) όπως είναι τα επινεφρίδια, οι όρχεις κι ο θυρεοειδής. Σχετικά μεγάλες ποσότητες εγκαθίστανται στο συκώτι, στα νεφρά και στο λίπος των προστατευτικών μεσεντερίων που βρίσκονται γύρω από τα έντερα.

Αυτή η αποθήκευση του Ντι Ντι Τι αρχίζει με την ελάχιστη λήψη της χημικής αυτής ουσίας (που υπολείμματά της βρίσκονται σχεδόν πάνω σ’ όλες τις τροφές) και συνεχίζεται μέχρι να φτάσει σε αρκετά υψηλά επίπεδα. Οι λιπαροί χώροι αποθήκευσης δρουν σαν βιολογικοί πολλαπλασιαστές, κι έτσι η λήψη Ντι Ντι Τι σε αναλογία 1/10 προς 1 εκατομμύριο (εννοούμε δηλ. πως αν η δίαιτά μας αποτελείται από 1 εκατομμύριο μέρη, το 1/10 μόνο ενός μέρους απ’ αυτήν είναι η τοξική ουσία) στη δίαιτά μας, όταν αποθηκευτεί φθάνει μια αναλογία 10 ως 15 προς ένα εκατομμύριο, γίνεται δηλ. μια αύξηση εκατό φορές ή και παραπάνω. Αυτά τα μεγέθη που αναφέρουμε είναι πολύ συνηθισμένα για το χημικό ή τον φαρμακολόγο, αλλά όχι για μας. Η αναλογία 1 προς 1 εκατομμύριο, μας φαίνεται κάτι το ελάχιστο – κι έτσι είναι. Αλλά αυτές οι ουσίες είναι τόσο ισχυρές, που μια ελάχιστη ποσότητα μπορεί να προκαλέσει τεράστιες μεταβολές στο σώμα μας. Στα πειράματα που έγιναν πάνω σε ζώα, μια ποσότητα Ντι Ντι Τι σε αναλογία 3 προς 1 εκατομμύριο, αποδείχτηκε ότι κατέστρεψε ένα ένζυμο απαραίτητο για τον καρδιακό μυ. Μια αναλογία πέντε προς 1 εκατομμύριο προκάλεσε νέκρωση ή διαμελισμό κυττάρων του συκωτιού. Δεν χρειάστηκε παρά μια αναλογία 2,5 προς 1 εκατομμύριο δυο άλλων πολύ συγγενών χημικών ουσιών, της ντιελντρίν και της χλωρντέην, για
να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα.

Τα γεγονότα αυτά δεν πρέπει να μας προκαλούν έκπληξη. Στις φυσιολογικές χημικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος υπάρχει σχεδόν η ίδια σχέση που υπάρχει μεταξύ του αιτίου και του αποτελέσματος. Για παράδειγμα, μια ελάχιστη ποσότητα ιωδίου, ας πούμε δυο δεκάκις χιλιοστά του γραμμαρίου, σημειώνει τη διαφορά μεταξύ του υγιούς και του αρρώστου ατόμου. Επειδή αυτές οι μικρές ποσότητες των φυτοφαρμάκων αποθηκεύονται και συσσωρεύονται εύκολα και απεκκρίνονται πάρα πολύ αργά, η απειλή χρόνιας δηλητηρίασης και εκφύλισης του συκωτιού ή και άλλων οργάνων, είναι πολύ σοβαρή.

Οι επιστήμονες δεν συμφωνούν για τις ποσότητες Ντι Ντι Τι που μπορεί να αποθηκεύσει το ανθρώπινο σώμα. Ο Δρ. Άρνολντ Λέμαν, που είναι υπεύθυνος φαρμακολόγος της Υπηρεσίας Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων λέει πως δεν υπάρχει κατώτατο όριο για τις ποσότητες Ντι Ντι Τι που απορροφώνται, ούτε και ανώτατο όριο πέραν του οποίου σταματάει η απορρόφηση και η αποθήκευση. Από την άλλη μεριά, ο Δρ. Γουέιλαντ Χέιζ της Υπηρεσίας Προστασίας της Δημόσιας Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, υποστηρίζει ότι σε κάθε άτομο επιτυγχάνεται ένα σημείο ισορροπίας και ότι οι ποσότητες του Ντι Ντι Τι που ξεπερνούν αυτή

την ποσότητα, απεκκρίνονται. Για πρακτικούς λόγους, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ποιος απ’ τους δυο έχει δίκιο. Η αποθήκευση του Ντι Ντι Τι στο ανθρώπινο σώμα έχει διερευνηθεί, και γνωρίζουμε πως ο μέσος άνθρωπος συσσωρεύει ποσότητες που έχουν τη δύναμη να τον βλάψουν. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, τα άτομα που δεν εκτίθενται με άλλο τρόπο (παρά μόνο διά μέσου της δίαιτάς τους) στο Ντι Ντι Τι, αποθηκεύουν κατά μέσο όρο μια αναλογία 5,3 ως 7,4 προς 1 εκατομμύριο, οι γεωργοί μια αναλογία 17,1 προς 1 εκατομμύριο κι οι εργάτες που δουλεύουν σε εργοστάσια παρασκευής εντομοκτόνων φτάνουν μια αναλογία 648 προς 1 εκατομμύριο. Η κλίμακα λοιπόν είναι μεγάλη όπως βλέπουμε και πρέπει ακόμα να ξέρουμε πως κι οι ελάχιστες ποσότητες ακόμα, ξεπερνούν το επίπεδο στο οποίο μπορεί να αρχίσει να βλάπτεται το συκώτι και άλλα όργανα και ιστοί.

Ένα από τα πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά του Ντι Ντι Τι και των παρόμοιων χημικών ουσιών, είναι ο τρόπος που περνούν από τον ένα οργανισμό στον άλλο, σ’ όλα τα επίπεδα της διαδικασίας της διατροφής. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι ραντίζουμε με Ντι Ντι Τι χωράφια όπου καλλιεργείται μηδική΄ από το φυτό αυτό παρασκευάζονται ζωοτροφές και δίνονται στις κότες΄ οι κότες γεννούν αβγά που περιέχουν Ντι Ντι Τι. Ακόμα και τα στάχυα που περιέχουν υπολείμματα σε αναλογία 7-8 προς 1 εκατομμύριο, δίνονται στις αγελάδες. Το Ντι Ντι Τι βρίσκεται στο γάλα σε αναλογία περίπου 3 προς 1 εκατομμύριο, αλλά στο βούτυρο που φτιάχνεται από το γάλα αυτό μπορεί να φτάσει μια αναλογία 65 προς 1 εκατομμύριο. Μ΄ αυτή την διαδικασία της μεταφοράς που ακολουθεί το Ντι Ντι Τι, κάτι που άρχισε σαν μια πολύ μικρή ποσότητα, μπορεί να καταλήξει σε μια μεγάλη συμπύκνωση της ουσίας αυτής. Οι αγρότες σήμερα, βρίσκουν μεγάλες δυσκολίες για να προμηθευτούν ζωοτροφές που δεν έχουν μολυνθεί για τις αγελάδες που παράγουν γάλα, παρ’ όλο που η Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων απαγορεύει την παρουσία υπολειμμάτων εντομοκτόνων στο γάλα που αποτελεί αντικείμενο του εμπορίου μεταξύ των διαφόρων πολιτειών.

Το δηλητήριο μπορεί επίσης να περάσει από τη μητέρα στα μικρά της. Έχουν ανακαλυφτεί στο ανθρώπινο γάλα υπολείμματα εντομοκτόνων σε δείγματα που ελέγχτηκαν από επιστήμονες της Υπηρεσίας Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων. Αυτό σημαίνει ότι το βρέφος που θηλάζει, παίρνει μικρές αλλά συνεχείς ποσότητες της ουσίας αυτής, που προστίθεται στο φορτίο των τοξικών χημικών ουσιών που σχηματίζονται μέσα στο σώμα του. Όμως, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το μωρό εκτίθεται σε τέτοιες ουσίες: έχουμε σοβαρούς λόγους να πιστεύουμε ότι η ιστορία αυτή αρχίζει όταν βρίσκεται ακόμα μέσα στη μήτρα. Σε πειράματα που έχουν γίνει πάνω σε ζώα, τα εντομοκτόνα που αποτελούνται από χλωριούχους υδρογονάνθρακες, περνούν εύκολα από τον πλακούντα, το κυριότερο προστατευτικό μέσο που βρίσκεται ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί για να προστατευτεί το έμβρυο από τις βλαβερές ουσίες του μητρικού σώματος. Ενώ οι ποσότητες που λαμβάνουν τα βρέφη με τον τρόπο αυτό είναι πολύ μικρές, δεν είναι καθόλου ασήμαντες, γιατί τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στις δηλητηριάσεις απ’ τους μεγάλους. Αυτά όλα σημαίνουν επίσης πως σήμερα, το μέσο άτομο αρχίζει τη ζωή του με μια πρώτη ποσότητα χημικής ουσίας που σ’ αυτήν θα προστίθενται συνέχεια κι άλλες, και το σώμα θα πρέπει πάντοτε να τις κουβαλάει μαζί του.

Όλα αυτά τα γεγονότα – η αποθήκευση χαμηλών ποσοτήτων, η συνεχής συσσώρευση, κι η συχνότητα βλάβης στο συκώτι που προκαλούνται από τις ποσότητες που υπάρχουν σ’ ένα κανονικό διαιτολόγιο – έκαναν την Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων να δηλώσει το 1950 ότι είναι «πιθανότατο να έχουμε υποεκτιμήσει την σοβαρότητα των κινδύνων του Ντι Ντι Τι». Δεν υπήρχε ποτέ καμιά παρόμοια περίπτωση στην ιστορία της ιατρικής. Αλλά κανένας δεν ξέρει ποιες μπορεί να είναι οι τελικές συνέπειες.

Τα ελιξήρια του θανάτου (Μέρος ΙΙ)

Πηγή: Σιωπηλή Άνοιξη-Ράκελ Κάρσον