Μάσηση

Όταν βάζουμε μια μπουκιά στο στόμα μας ξεκινά ένας πόλεμος που πρέπει... να μασήσουμε!

Η τροφή είναι για το σώμα ένας εξαιρετικά επικίνδυνος αλλά ταυτόχρονα και ζωτικά απαραίτητος «εισβολέας». Από την άλλη μεριά το νευρικό και το πεπτικό σύστημα αγρυπνούν για την εξουδετέρωσή του προς όφελος του σώματος. Η αντίδρασή τους είναι τόσο πιο άμεση και αποτελεσματική όσο πιο ήρεμος και ακμαίος αισθάνομαι, όσο καλύτερη γεύση έχω, όσο πιο ήπια, ήρεμη και πειθήνια είναι η πείνα μου, όσο καλύτερα φυλάσσω τα κενά ανάμεσα στα γεύματα και όσο πιο νωρίς κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι τα γεύματα.

Ήδη πριν μπει η τροφή στο στόμα, το νευρικό σύστημα δέχεται πληροφορίες από τα μάτια, από την όσφρηση, από την αφή. Ανάλογα με αυτές δίνει τις εντολές του στο πεπτικό σύστημα. Έτσι αρχίζει η έκκριση των πεπτικών υγρών ήδη πριν το γεύμα.

Όταν μπαίνει η τροφή στο στόμα σημαίνει το σήμα του συναγερμού! Τόσο για την πεπτική οδό όσο και για το νευρικό σύστημα. Η απειλή είναι παρούσα και μάλιστα μέσα στο σώμα! Τώρα γίνεται κατά μέτωπο επίθεση στη χημεία του σώματος! Όλα τα όργανα του σώματος κινδυνεύουν! Τα όργανα του πεπτικού σωλήνα (δόντια, ούλα, οισοφάγος, στομάχι, έντερο) δέχονται επιπλέον επίθεση μηχανική, θερμική και μικροβιακή!

Αυτή δεν μπορεί να είναι ώρα χαλάρωσης! Το νευρικό και το πεπτικό σύστημα πρέπει να σηκωθούν και να παλέψουν. Δεν μπορούν να επιτρέψουν στον εαυτό τους οποιαδήποτε αδράνεια ή ολιγωρία! Ακόμα κι αν βρίσκονται σε οικτρή κατάσταση, πρέπει να σηκωθούν και να παλέψουν! Και αν χρειαστεί, πρέπει να θυσιάσουν κάτι προκειμένου να διατηρηθεί η ζωή που απειλείται.

Τα δόντια είναι τα πρώτα όργανα που θα αντιμετωπίσουν τη μηχανική απειλή. Κάθε μασητική κίνηση κάνει την τροφή λιγότερο απειλητική για το σώμα. Με κάθε τέτοια κίνηση η τροφή θρυμματίζεται και λειοτριβείται όλο και πιο πολύ. Η επαφή της με τους ζεστούς βλεννογόνους του στόματος τη θερμαίνει. Όσο πιο παρατεταμένη είναι αυτή τόσο πλησιάζει η θερμοκρασία της προς τη θερμοκρασία του σώματος. Όσο περισσότερο παραμένει η τροφή στο στόμα, όσο πιο παρατεταμένη η επαφή της με τα δόντια, τα ούλα και τη γλώσσα και κυρίως όσο περισσότερες οι μασητικές κινήσεις τόσο περισσότερο σάλιο εκκρίνεται. Αυτό θερμαίνει, υγροποιεί και εξισορροπεί μικροβιακά την τροφή. Τα βασικά άλατα που περιέχει (κυρίως σόδα) εξουδετερώνουν τα ενδεχόμενα οξέα της. Επίσης, με το άφθονο νερό που περιέχει αραιώνεται η συγκέντρωση των αλάτων, των σακχάρων και των άλλων ουσιών που περιέχει η τροφή. Η τροφή γίνεται έτσι βαθμιαία λιγότερο εχθρική. Όταν πλέον έχει γίνει αρκετά φιλική προς το σώμα και έχει αρκετά υγροποιηθεί, μπορούν πλέον τα ένζυμα του σάλιου να αρχίζουν να δρουν και να διασπούν μερικά από τα συστατικά της τροφής (κυρίως τα άμυλα).

Η ποσότητα και η ποιότητα του σάλιου έχει τεράστια σημασία όχι μόνο για τη χώνεψη της τροφής αλλά και για την προστασία των εξαρτημάτων του στόματος δηλ. των δοντιών, των ούλων, της γλώσσας κλπ. Αυτά έχουν μεν μεγάλη μηχανική ανθεκτικότητα και μπορούν (όσο είναι υγιή) να αντέξουν εξαιρετικά σκληρές τροφές. Όμως η ανθεκτικότητά τους στη «χημική επίθεση» της τροφής εξαρτάται κυρίως από τη ποιότητα και τη ποσότητα του σάλιου. Όταν αυτές είναι καλές, είναι αήττητα σχεδόν από όλες τις φυσικές τροφές. Όταν όμως η ποιότητα και η ποσότητα του σάλιου δεν είναι καλές, μπορούν να πάθουν βλάβες από τη χημική επίδραση των τροφών (π.χ. των όξινων τροφών). Όχι μόνο αυτό. Η ποιότητα του σάλιου μπορεί να είναι τόσο κακή που το ίδιο να είναι εχθρικό για τα ούλα και διαβρωτικό για τα δόντια και να τους προκαλεί το ίδιο βλάβες αντί να τα προστατεύει. Τέτοιες βλάβες μπορεί να είναι οι διαβρώσεις των δοντιών και η ουλίτιδα.

Όταν η διαδικασία στο στόμα έχει ολοκληρωθεί, η τροφή έχει εξουδετερωθεί πλήρως σαν μηχανική και θερμική απειλή και μερικά σαν μικροβιακή και χημική απειλή.

Με κάθε μασητική κίνηση η τροφή κατακόπτεται και έτσι δημιουργούνται νέες επιφάνειες πάνω στις οποίες μπορούν να δράσουν τα πεπτικά υγρά και τα ένζυμά τους. Μπορούμε να υπολογίσουμε ότι οι επιφάνειες αυξάνονται αλματωδώς με κάθε μασητική κίνηση που γίνεται μετά τις 20 πρώτες. Εμπειρικά ξέρουμε ότι για να γίνει σωστά η χώνεψη χρειάζονται ανάλογα με την τροφή 20-200 μασητικές κινήσεις. Πρέπει δηλαδή να γίνει μια τρομερή αύξηση των επιφανειών της τροφής για να μπορέσουν τα πεπτικά υγρά να δράσουν αποτελεσματικά.

Ταυτόχρονα η καλή μάσηση έχει πολλές άλλες δράσεις:

α) «Γυμνάζει» και βελτιώνει τα δόντια, τα ούλα, τους μασητικούς μυς και τους σιελογόνους αδένες.

β) Εκπτύσσει την πλήρη γεύση των τροφών και αυξάνει εξαιρετικά τη γευστική απόλαυση.

γ) Ηρεμεί το νευρικό σύστημα.

δ) Βελτιώνει την κινητικότητα του στομάχου και του εντέρου, καθώς και την απορρόφηση στο λεπτό έντερο.

ε) Αποτρέπει τη σήψη των τροφών, και τη δημιουργία αέριων στο έντερο. Με την καλή μάσηση γρήγορα «πέφτει» η κοιλιά και ιδιαίτερα το φούσκωμα που έχει πάνω από τον αφαλό.

στ) Βελτιώνει την αποτοξινωτική λειτουργία του εντέρου, που περιλαμβάνει και την αφόδευση. Γι’ αυτό η καλή μάσηση θεωρείται και είναι «το καλύτερο καθαρτικό».

ζ) Αποτρέπει την επιβάρυνση της αναπνοής από το γεύμα, δηλαδή, όταν μασάμε καλά, δε δημιουργείται το λεγόμενο φούσκωμα στο τέλος του γεύματος. Με την καλή μάσηση πέφτει ο θώρακας και βελτιώνεται η αναπνοή.

η) Μειώνει τη λαιμαργία και ελαχιστοποιεί την ποσότητα της ημερήσιας αναγκαίας τροφής.

Για όλους αυτούς τους λόγους η μάσηση των τροφών και η απομύζηση του σάλιου (αν πρόκειται για υγρές τροφές) είναι βασικές προϋποθέσεις για τη χώνεψή τους. Στις γερμανόφωνες χώρες λένε: «Η τροφή που έχει καλά μασηθεί έχει κατά το ήμισυ χωνευτεί». Πραγματικά εάν αυξήσουμε τη μάσηση, μπορούμε με βεβαιότητα να αναμένουμε μια μεγαλύτερη καλυτέρευση της φυσικής κατάστασης του σώματός μας. Η ποσότητα της τροφής μειώνεται αυτόματα από μόνη της, ενώ η γευστική απόλαυση αυξάνεται και εκλεπτύνεται εξαιρετικά.

Εκτός αυτού, η παραμονή της τροφής στο στόμα και η μάσηση είναι η μόνη φάση της χώνεψης που εξαρτάται από τη θέλησή μας. Μπορώ να κρατήσω την τροφή πολύ ή λίγο στο στόμα μου και να τη μασήσω καλά ή όχι. Αυτό μπορώ να το αποφασίσω και να το ελέγξω. Από τη στιγμή όμως που καταπιώ, αναλαμβάνει το αυτόνομο νευρικό μου σύστημα τη συνέχιση της διαδικασίας. Εγώ δεν έχω πλέον τη δυνατότητα να επηρεάσω άμεσα την εξέλιξη. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να γίνει σωστά η πρώτη φάση δηλ. η μάσηση και η παραμονή στο στόμα! Η έκβαση της «μάχης» της χώνεψης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτή.

Βιβλιογραφία: Παραβάσεις και Νηστειοθεραπεία του δρ. Ιωάννη Παπαγιανόπουλου

Πηγή: Περιοδικό Up