



Όμως, δυστυχώς, μόλις περάσουν τα Χριστούγεννα, το χριστουγεννιάτικο δέντρο πεθαίνει κι εμείς το πετάμε στα σκουπίδια. Τι κρίμα!
Μα για στάσου! Θαρρώ πως υπάρχει ένας τρόπος για να έχουμε χριστουγεννιάτικα δέντρα, δίχως να τα σκοτώνουμε. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε ζωντανά χριστουγεννιάτικα δέντρα.
ΞΕΡΕΙΣ ΟΤΙ
• Μπορείς να αγοράσεις ένα ζωντανό χριστουγεννιάτικο δέντρο σε γλάστρα και να το φυτέψεις στο χώμα μετά τα Χριστούγεννα ή να το κρατήσεις στη γλάστρα για του χρόνου.
• Για τα Χριστούγεννα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλά είδη δέντρων. Εκτός από τα συνηθισμένα πεύκα και έλατα, μπορείς να χρησιμοποιήσεις και σεκόγιες ή κέδρους. Κι ένα σωρό άλλα δέντρα. Πήγαινε στο φυτώριο και διάλεξε ένα!
• Αν στο σπίτι σου δεν έχεις χώρο για να φυτέψεις ένα δέντρο, τηλεφώνησε στη Δημαρχία και ρώτησε πού μπορείς να το φυτέψεις. Θα μπορούσες ίσως να το φυτέψεις στην αυλή κάποιου φίλου σου ή στο σχολείο σου.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
• Πήγαινε σ’ ένα φυτώριο ή κάπου που πουλάνε χριστουγεννιάτικα δέντρα και διάλεξε ένα ζωντανό. Βάλε το έξω από το σπίτι, ώσπου να έρθουν τα Χριστούγεννα, και πότιζέ το καλά.
• Μόλις θα το φέρεις μέσα, βάλε το σε ένα μέρος που να το βλέπει καλά ο ήλιος. Μακριά από καλοριφέρ και τζάκια. Οι μεγάλες μεταβολές της θερμοκρασίας μπορούν να ρίξουν τα φύλλα ή τις βελόνες του.
• Φρόντιζε το χώμα της γλάστρας να είναι πάντα υγρό. Αν το δέντρο είναι σε ζεστό δωμάτιο, μπορεί να χρειάζεται πότισμα μέρα παρά μέρα. Ένας εύκολος τρόπος για να ποτίζεις το δέντρο, είναι να βάζεις κάθε τόσο καμιά δεκαριά παγάκια πάνω στο χώμα.
• Βάλε κάτι κάτω από τη γλάστρα, για να μην τρέξουν τα νερά στο πάτωμα.
• Καμιά εβδομάδα μετά τα Χριστούγεννα, βγάλε από πάνω τα στολίδια και βάλε το δέντρο σε ένα δροσερό μέρος, όπως ας πούμε στο γκαράζ, για μια δυο μέρες, για να συνηθίσει στο κρύο, πριν το βγάλεις έξω από το σπίτι.
• Ύστερα, θα έρθει η ώρα για να το φυτέψεις. Αν κάνει πολύ κρύο εκεί που μένεις, ίσως θα ήταν καλύτερα να περιμένεις να το φυτέψεις την άνοιξη. Ως τότε βάλε το έξω σε ένα μέρος που να το βλέπει καλά ο ήλιος και πότιζέ το όποτε χρειάζεται, ώσπου να έρθει η άνοιξη.
Δες: Στολίστε, φυτέψτε, τελειώσατε!
O εορτασμός των «Χριστουγέννων» κατά την αρχαιότητα
του Θανάση Μαριολόπουλου
Ο εορτασμός της γέννησης του Χριστού, την 25η Δεκεμβρίου, συμπίπτει, ως γνωστόν, με το χειμερινό ηλιοστάσιο, στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη. Τότε που σταματά η αύξηση της διάρκειας της νύχτας και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση με την αύξηση της διάρκειας της μέρας, το χειμερινό ηλιοστάσιο κορυφώνει την νάρκωση των ενεργητικών δυνάμεων της Φύσης και σηματοδοτεί την έναρξη της διαδικασίας για την αφύπνισή τους, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί την Άνοιξη. Με άλλα λόγια, το χειμερινό ηλιοστάσιο σφραγίζει την κορύφωση της περιόδου της εσωστρέφειας και πυροδοτεί μια νέα εξωτερίκευση που θα καταλήξει σε μια νέα δημιουργία. Καθώς το φως της μέρας αρχίζει και πάλι να επικρατεί του σκοταδιού της νύχτας, προσφέρει την ελπίδα, στην αρχή του κρύου και «σκοτεινού» χειμώνα, ότι σύντομα ο ήλιος θα ζεστάνει και θα φωτίσει και πάλι τους ανθρώπους της γης. Έτσι, από τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του ανθρώπινου γένους, ιδιαίτερα δε από την εποχή που ο άνθρωπος άρχισε να καλλιεργεί την γη και συνέδεσε την τύχη του με τον αέναο κύκλο των εποχών, το χειμερινό ηλιοστάσιο συνδυάστηκε, στην αντίληψή του, με το τέλος των δυνάμεων του σκότους και την έναρξη της διαδικασίας για την επικράτηση των δυνάμεων του φωτός, όπως αυτές ιεραρχούνται από το υλικό μέχρι το πνευματικό πεδίο. Για τους παραπάνω λόγους, το χειμερινό ηλιοστάσιο ήταν φυσικό να συνδεθεί και με την γέννηση του Χριστού επί της γης, η παρουσία του Οποίου έδωσε την δυνατότητα στον άνθρωπο να ζήσει αιώνια, ακολουθώντας το φωτεινό παράδειγμα της ζωής Του.
Η σύνδεση ανάμεσα στο χειμερινό ηλιοστάσιο και στην γέννηση του Χριστού δεν υιοθετήθηκε αυτόματα από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Καθώς τα ευαγγέλια δεν παρέχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να οδηγούν με βεβαιότητα σε συμπεράσματα όσον αφορά στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή της γέννησης του θείου βρέφους, οι πρώτοι Χριστιανοί γιόρταζαν τα γενέθλια του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου, μαζί δηλαδή με την επέτειο της βάπτισής Του που θεωρείται η πνευματική Του γέννηση. Μέχρι και τις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα, τόσο οι παγανιστές όσο και οι νεοφώτιστοι Χριστιανοί συνέχιζαν να γιορτάζουν με πάθος την πανάρχαια γιορτή του χειμερινού ηλιοστασίου, με όλα τα συνοδά παγανιστικά έθιμα (γλέντια στην φύση, στολισμοί σπιτιών με φυτικό διάκοσμο, φωταγωγήσεις, ανταλλαγές δώρων κλπ.). Παρ’ όλες τις διδαχές των πρώτων εκπροσώπων της εκκλησίας ότι το φως που αναγεννάται είναι στην ουσία ο Χριστός και επομένως ότι σ’ Αυτόν οφείλονται όλοι αυτοί οι ηλιακοί εορτασμοί, σύσσωμο το πλήρωμα συνέχιζε να γιορτάζει με λαμπρότητα το ηλιοστάσιο και να αντιμετωπίζει σαν μια κοινή θρησκευτική γιορτή την επέτειο των γενεθλίων του Χριστού. Τελικά, το πρόβλημα έλυσε ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο οποίος, μετά την καθιέρωση του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του Ρωμαϊκού Κράτους, έδωσε εντολή τα Χριστούγεννα να γιορτάζονται ως κρατική αργία με την απαιτούμενη για το γεγονός λαμπρότητα, στις 25 Δεκεμβρίου, ημέρα που σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο συνέπιπτε με το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Τα Χριστούγεννα, επομένως, ως γιορτή που αναβιώνει ετήσια την γέννηση του Φωτός μέσα στον καθένα και μέσα στην ανθρωπότητα ολόκληρη, δηλαδή ως γιορτή που δεν μπορεί παρά να συμπίπτει με την γέννηση του φωτός στην φύση, δεν αποτελούν αποκλειστική επέτειο της μετά Χριστόν εποχής. Υπήρχαν ανέκαθεν και, όπως προκύπτει από την μελέτη των μύθων των σημαντικότερων πολιτισμών του πλανήτη, συνδέθηκαν σε κάθε εποχή με παρόμοιο τρόπο με την εμφάνιση του Θεϊκού ανάμεσα στους ανθρώπους.
Ο Αρχαίος Κόσμος
Οι λαοί της Μεσοποταμίας πίστευαν ότι ο Θεός Μαρντούκ καταφέρνει την νίκη κατά των τεράτων που προξενούν το χάος την ημέρα ακριβώς του χειμερινού ηλιοστασίου, γιόρταζαν δε επί 12 μέρες κάθε χρόνο (25 Δεκ. – 6 Ιαν.) για την νίκη αυτή του φωτός επί του σκότους.
Στην Βαβυλώνα, ο Γιος της Παγκόσμιας Μητέρας, της Ίσιδας, εθεωρείτο γιος του φωτός και γιορταζόταν κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Στην Αίγυπτο, ο Ώρος, γιος του ανασυσταθέντος θεού του Φωτός Όσιρι και της Ίσιδας, έργο του οποίου είναι η αποκατάσταση της τάξης που διασαλεύτηκε όταν ο αδελφός του Όσιρι, ο Σηθ, σκότωσε τον Όσιρι και του άρπαξε το βασίλειο, γιορταζόταν από τους Αιγυπτίους επίσης κατά το χειμερινο ηλιοστάσιο.
Παρόμοιες παραδόσεις συνδεδεμένες με τον εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου, συναντάμε στους Κινέζους, στους Σκανδιναβούς και στους Κέλτες.
Οι Ρωμαίοι, κατά την μεγάλη χειμωνιάτικη γιορτή Saturnalia, γιόρταζαν τον θεό της γεωργίας Saturnus με την ελπίδα της αναγέννησης της Φύσης. Ο Saturnus, που ταυτίζεται με τον Κρόνο, συν τω χρόνω ταυτίστηκε και με τον λεγόμενο «ανίκητο Ήλιο» ο οποίος γιορταζόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα από τους Ρωμαίους από πολύ παλιά κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Κατά τον εορτασμό αυτό οι Ρωμαίοι έκοβαν και μετέφεραν αειθαλή κωνοφόρα στα σπίτια τους και τα στόλιζαν ευχόμενοι το ηλιακό φως που κάθε χρόνο νικά το σκοτάδι, να αναγεννήσει την Φύση και να δώσει πλούσιες σοδειές. Αργότερα, ένας άλλος θεός, ο Μίθρας, ο οποίος ανήκει στην περσική μυθολογία και προστέθηκε στο ρωμαϊκό πάνθεο τους τελευταίους προ Χριστού αιώνες, ταυτίστηκε επίσης με τον «ανίκητο Ήλιο». Ο Μίθρας, σύμφωνα με την περσική παράδοση, είναι κι αυτός ηλιακή θεότητα, γεννήθηκε σε σπήλαιο παρουσία βοσκών και ποιμνίου, νίκησε το σκότος, και, μέσω των μυστηριακών τελετουργιών, μπορεί να προστατεύει τους οπαδούς του από τις δυνάμεις του σκότους όχι μόνο εν ζωή αλλά και μετά θάνατον, προσφέροντάς τους αιώνια ζωή. Η λατρεία του Μίθρα και ο εορτασμός των γενεθλίων του ως «ανίκητου Ήλιου» από τους Ρωμαίους στις 25 Δεκεμβρίου, είχε τέτοια εξάπλωση στον λαό αλλά και στον στρατό λόγω και των εσχατολογικών υποσχέσεων που πρόσφερε, ώστε τελικά υιοθετήθηκε από το κράτος ως επίσημη αργία για όλες τις κρατικές δραστηριότητες και ημέρα ανάπαυσης για το στράτευμα.
Η Αρχαία Ελλάδα
Στην ελληνική αρχαιότητα έχουμε τουλάχιστον δύο αναφορές μέσα στην ελληνική μυθολογία καθόδου του Θεϊκού με σκοπό την συμπαράστασή του στον άνθρωπο, οι οποίες συνδέθηκαν και εορτάζονταν από τους αρχαίους Έλληνες κατά την χρονική στιγμή του χειμερινού ηλιοστασίου.
Η πρώτη αναφορά σχετίζεται με τον θεό Διόνυσο. Σύμφωνα με την ορφική παράδοση, ο Διόνυσος, παιδί του Δία και της Δήμητρας, όταν ήταν μικρός κατατεμαχίστηκε από τους Τιτάνες. Μόνο η καρδιά του διασώθηκε από την Αθηνά που την παρέδωσε στον Δία και εκείνος με την σειρά του στην αγαπημένη του νύμφη Σεμέλη, η οποία τον ξαναγέννησε. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο Διόνυσος, παιδί του Δία και της Σεμέλης, κατατρεγμένος από την Ήρα βρέθηκε στη Φρυγία όπου γνώρισε την Ρέα, η οποία τον μύησε στα μυστικά της παραγωγής του οίνου και στις τελετές που σχετίζονται με την ετήσια αναγέννηση της βλάστησης. Και οι δύο εκδοχές του μύθου του Διόνυσου τον συνδέουν με την αναγέννηση της Φύσης, με την νίκη της ζωής επί της φθοράς, με την νίκη του φωτός επί του σκότους, με την αθανασία. Γι’ αυτό, εξ άλλου, ο Διόνυσος είχε σημαντική θέση στα δρώμενα των Ελευσίνιων Μυστηρίων, δίπλα στην Δήμητρα και την Κόρη. Οι γιορτές για την αναγέννηση του Διόνυσου αλλά και της Φύσης, με την οποία ο Διόνυσος ταυτιζόταν, τελούνταν σε τέσσερις διαφορετικές ευκαιρίες κατά την διάρκεια του έτους (Λήναια, Μικρά εν αγροίς Διονύσια, Ανθεστήρια, Μεγάλα εν άστει Διονύσια). Η αρχαιότερη από αυτές, τα Μικρά ή αγροτικά Διονύσια, ήταν πανελλήνιου χαρακτήρα και εορταζόταν στους αγρούς κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Διαρκούσε αρκετές μέρες, από τα τέλη Δεκεμβρίου μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου.
Η δεύτερη αναφορά αφορά στον Θεό της Ιατρικής, τον Ασκληπιό. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή για την γέννησή του, ο Ασκληπιός ήταν γιος της πανέμορφης Κορωνίδας την οποία ερωτεύθηκε ο Απόλλωνας. Η Κορωνίδα ήταν κόρη του Φλεγύα, βασιλιά από την Θεσσαλία. Έχοντας μείνει έγκυος από τον Απόλλωνα και λίγο πριν γεννήσει, βρέθηκε στην περιοχή της Επιδαύρου συνοδεύοντας τον πατέρα της σε μια περιοδεία του στην Πελοπόννησο. Στην προσπάθειά της να αποφύγει τον θυμό του πατέρα της, στην περίπτωση που εκείνος μάθαινε ότι κυοφορούσε το παιδί του Απόλλωνα, δεδομένου ότι είχε άλλα σχέδια γι’ αυτήν, προτίμησε να γεννήσει και να εγκαταλείψει τον νεογέννητο Ασκληπιό σε ένα σπήλαιο στο παρακείμενο βουνό Μύρτιο. Ο Απόλλωνας, βλέποντας τον κίνδυνο που διέτρεχε το βρέφος, έστειλε ένα σκύλο να το προσέχει και μια κατσίκα από μια γειτονική στάνη να το ταΐσει με το γάλα της. Ο βοσκός που έχασε την κατσίκα και το σκύλο του, άρχισε να τα αναζητά και έτσι κατέληξε στο σπήλαιο που βρισκόταν το βρέφος. Ένα θείο φως που περιέβαλε το βρέφος τον βοήθησε να αντιληφθεί την θειότητα του νεογέννητου και να αποφασίσει να το σώσει και να αναλάβει ο ίδιος να το μεγαλώσει.
Μεγαλώνοντας, ο Ασκληπιός εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο θεραπευτή της αρχαιότητας, ο οποίος, με την καθοδήγηση του Απόλλωνα, όχι μόνο θεράπευε ασθενείς, αλλά και ανάσταινε νεκρούς, σύμφωνα με την παράδοση. Στην μνήμη του οι κάτοικοι της Επιδαύρου οργάνωσαν ένα από τα μεγαλύτερα ασκληπιεία της αρχαιότητας που εξελίχθηκε σε μια μορφή δημόσιου νοσοκομείου, του πρώτου στον αρχαίο κόσμο. Κατά τους ύστερους κλασικούς χρόνους ο Ασκληπιός λατρεύτηκε ως σημαντική θεότητα απολλώνιας (λογικής) προέλευσης και, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, σε τοπικό τουλάχιστον επίπεδο η λατρεία του συνδέθηκε με τους εορτασμούς του χειμερινού ηλιοστασίου, ως θεός που ανανεώνει και διατηρεί την ζωή.
Επίλογος
Οι παραπάνω παραδόσεις, αν και αποτελούν μικρό μόνο μέρος της παγκόσμιας μυθολογίας που σχετίζεται με το χειμερινό ηλιοστάσιο, έχουν πάντως εμφανώς εντυπωσιακές ομοιότητες και παρόμοιους συμβολισμούς. Δίνουν την εικόνα μιας παγκόσμιας αποκάλυψης που πληροφορεί για το ίδιο πράγμα με διαφορετικά κάθε φορά λόγια: για την αιώνια σύγκρουση μεταξύ σκότους και φωτός, όπως το παράδειγμα της Φύσης επιβεβαιώνει. Μια νίκη όμως που, είναι προσωρινή, στο υλικό τουλάχιστον πεδίο, καθώς το θερινό ηλιοστάσιο οδηγεί στην προσωρινή και πάλι επικράτηση του σκότους. Η σχετικότητα της επικράτησης του σκότους και του φωτός εναλλάξ, μέσω της εναλλαγής των εποχών, βασισμένη στην ισχύουσα κοσμική νομοτέλεια, θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως ένδειξη ότι η συμπαντική μάχη μεταξύ Φωτός και Σκότους είναι σε εξέλιξη και ότι περιμένει την οριστική λύση. Μήπως την λύση αυτή πρέπει να δώσουν οι μόνοι που μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές ένοικοι αυτού του Κόσμου; Ο Χριστός, έδωσε νέο, αναβαθμισμένο περιεχόμενο στον εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου μέσω της διδασκαλίας της Αγάπης που οδηγεί στο Φως της Αλήθειας. Συγχρόνως έδειξε, πιστεύω, την κατεύθυνση που πρέπει να έχουν οι επιλογές μας ώστε να οδηγούν σταθερά στο Φως: η πίστη στον θεό και οι πάσης φύσεως ενωτικές διαδικασίες, τόσο στην ατομική όσο και στην συλλογική ζωή, μπορούν να επισπεύσουν την οριστική λύση καθώς φέρνουν την χαρά, την ειρήνη, την συνειδητότητα και την απόλαυση της ζωής.
Μέχρι την οριστική επικράτηση του Φωτός, ας δοκιμάσουμε να βιώσουμε στην πράξη την παγκόσμια σημασία του εορτασμού του χειμερινού ηλιοστασίου, χωρίς τους συνήθεις διαχωρισμούς σε φυλές, έθνη, εθνότητες, κάστες, θρησκευτικές παραδόσεις, προσωπικές αντιλήψεις κ.ο.κ.
Καλά Χριστούγεννα.
Βιβλιογραφία
1. Burkert W., 1997, Μυστηριακές Λατρείες της Αρχαιότητας, μτφρ. Ματθαίου Ε., Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα.
2. Κακρίδης Ι.Θ., 1986, Ελληνική Μυθολογία, Τόμος 2ος, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.
3. Matthews J., 1998, The Winter Solstice. The sacred traditions of Christmas, Queen Books, Ireland.
4. Μπιργάλιας Ν., 2000, «Αρχαία Ελληνική Θρησκεία», στο Μήλιου κ.ά.: Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα Ι, Τόμος Α΄, Ε.Α.Π., Πάτρα.
Πηγή: Περιοδικό Οδοδείκτες Τεύχος 29
Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ
- Τα στρώματα πολικού πάγου λιώνουν καθημερινά. Η θαλάσσια περιοχή που καλύπτεται από τον αρκτικό πάγο στον Βόρειο Πόλο συρρικνώθηκε κατά 10% τις τελευταίες δεκαετίες και το πάχος του πάγου που βρίσκεται πάνω από τη στάθμη του νερού μειώθηκε κατά 40% περίπου. Στην αντίθετη άκρη του κόσμου, το στρώμα πάγου που καλύπτει την ήπειρο της Ανταρκτικής έχει καταστεί ασταθές.
- Οι παγετώνες υποχωρούν. Πιθανότατα, το 75% των παγετώνων των Ελβετικών Άλπεων θα έχουν εξαφανιστεί μέχρι το 2050. Οι επιχειρηματίες του κέντρου σκι του Άντερματ στην Ελβετία εξετάζουν τρόπους κάλυψης του παγετώνα του Gurschen, μιας δημοφιλούς για τους σκιέρ περιοχής, με ένα τεράστιο μονωτικό πλαστικό κάλυμμα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ούτως ώστε να αναστείλουν το λιώσιμο και τη διολίσθησή του.
- Όσο λιώνουν τα στρώματα πάγου τόσο ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας. Έχει ήδη ανέβει κατά 15-25 cm (ανάλογα με τη μέτρηση) τον τελευταίο αιώνα και προβλέπεται να ανέβει και άλλα 88 cm μέχρι το 2100. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν νησιά και παράκτιες περιοχές χαμηλού υψομέτρου, όπως οι Μαλβίδες, το Δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο, καθώς και το Μπανγκλαντές. Στην Ευρώπη, κινδυνεύουν περίπου 70 εκατ. κάτοικοι των παρακτίων περιοχών αλλά και στην ενδοχώρα των παράκτιων ζωνών, το δε θαλάσσιο νερό θα εισχωρούσε και θα κατέστρεφε το καλλιεργούμενο έδαφος και τα αποθέματα γλυκού νερού.
- Εάν έλιωνε το τεράστιο στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί τους επόμενους αιώνες, η στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε κατά 7 m περίπου.
- Η αλλαγή του κλίματος προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καταιγίδες, πλημμύρες, ξηρασίες και καύσωνες. Την τελευταία δεκαετία τριπλασιάστηκαν σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1960 οι καιρικές θεομηνίες, κυρίως οι πλημμύρες και οι ανεμοθύελλες, στον κόσμο. Οι εν λόγω καταστροφές όχι μόνο προκαλούν πολλές ζημιές, αλλά και ανεβάζουν σε δυσθεώρητα ύψη το κόστος των ασφαλίσεων.
- Ήδη το νερό σπανίζει σε πολλές περιοχές του κόσμου. Περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 1,2 δισ. άτομα, δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Εάν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες υπερβούν κατά 2,5ο Κελσίου τα προβιομηχανικά επίπεδα, άλλα 2,4 έως 3,1 δισ. άτομα παγκοσμίως θα υποφέρουν πιθανότατα από έλλειψη νερού.
- Επίσης, μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,5ο Κελσίου θα εξέθετε 50 εκατ. άτομα στο ενδεχόμενο πείνας, πέραν των 850 εκατ. ατόμων που υποφέρουν σήμερα από χρόνια πείνα. Στην Ευρώπη, η καλλιεργητική περίοδος επιμηκύνθηκε κατά δέκα ημέρες μεταξύ του 1962 και του 1995. Ενώ το φαινόμενο αυτό ωφέλησε τη γεωργία στη Βόρεια Ευρώπη, ακόμη και εκεί οι παραγωγές θα αρχίσουν να μειώνονται μόλις οι θερμοκρασίες αυξηθούν πέραν των 2ο Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
- Ενδέχεται να εμφανιστούν επιδημίες τροπικών ασθενειών, όπως η ελονοσία, επειδή θα αυξηθεί η επιφάνεια της γης όπου οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν το κουνούπι - φορέα της ελονοσίας. Μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2ο Κελσίου θα εξέθετε σε κίνδυνο άλλα 210 εκατ. άτομα, πέραν των ήδη εκτεθειμένων.
- Από το 2070 περίπου και μετά, η Ευρώπη πιθανότατα θα πλήττεται ανά διετία από καύσωνα ανάλογο εκείνου του 2003. Ο θερινός καύσωνας του 2003 συνέβαλε στον πρόωρο θάνατο 20,000 Ευρωπαίων, προκάλεσε μεγάλης κλίμακας δασικές πυρκαγιές στη νότια Ευρώπη και γεωργικές ζημιές άνω των 10 δισ. ευρώ.
- Πολλά ζώα και φυτά δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία την αλλαγή των θερμοκρασιών, ούτε θα μπορέσουν να μετακινηθούν σε περιοχές με κατάλληλο για αυτά κλίμα. Από μια ανησυχητική μελέτη που εκπονήθηκε προκύπτει ότι η αλλαγή του κλίματος θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τρίτου των ειδών της γης μέχρι το 2050. Ιδιαίτερα απειλούνται θηλαστικά και πτηνά που ζουν σε ψυχρά κλίματα, όπως οι πολικές αρκούδες, οι φώκιες, οι θαλάσσιοι ίπποι και οι πιγκουίνοι. Στο δάσος του Αμαζονίου, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα μεγαλύτερα, και με ταχύτερους ρυθμούς αναπτυσσόμενα δένδρα που απορροφούν περισσότερο CO2 αναπτύσσονται εις βάρος άλλων φυτικών ειδών.
- Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, οι εκτεταμένες κλιματικές αλλαγές ενδέχεται να οδηγήσουν σε περιφερειακές συγκρούσεις, λοιμούς και μετακινήσεις προσφύγων, στο μέτρο που θα σπανίζουν τα τρόφιμα καθώς και οι υδατικοί και ενεργειακοί πόροι.
- Ένα άλλο καταστροφικό ενδεχόμενο θα ήταν η αναστολή της ροής του Ρεύματος του Κόλπου, το οποίο μεταφέρει θερμά ύδατα στις βόρειες περιοχές του Ατλαντικού - ένα σενάριο που χρησιμοποιήθηκε στην ταινία του 2003 “Η μεθαυριανή ημέρα” (Τhe day after tomorrow). Ενώ ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι μάλλον απίθανο να υλοποιηθεί τον αιώνα που διατρέχουμε, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι εάν υλοποιείτο θα ακύρωνε τις θερμαντικές τάσεις στη βορεία Ευρώπη και θα είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πολύ ψυχρότερου κλίματος στις περιοχές αυτές.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΕΣΥ (ΩΣ ΑΤΟΜΟ) ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
Η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα’ παρ’ όλα αυτά, ο καθένας από μας μπορεί να συμβάλει στην ανατροπή της κατάστασης. Ακόμη και μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά μας μπορούν να συμβάλλουν στην αποτροπή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, χωρίς μάλιστα να επηρεάζεται η ποιότητα της ζωής μας. Επιπλέον δε οι αλλαγές αυτές μας οδηγούν στην εξοικονόμηση χρημάτων.
- Ανακύκλωνε τα αντικείμενα. Η ανακύκλωση ενός κιλού παλιών κουτιών αλουμινίου απαιτεί το ένα - μόλις - δέκατο της ενεργειακής κατανάλωσης που απαιτείται για να παραχθούν εξαρχής νέα κουτιά, και τα εργοστάσια χρησιμοποιούν πολύ λιγότερη ενέργεια για να παράγουν χαρτί από παλιές εφημερίδες απ’ ό,τι από χαρτοπολτό.
- Όταν ετοιμάζεις ένα ζεστό ρόφημα, βράσε μόνο την ποσότητα του νερού που χρειάζεται γι’ αυτό.
- Εξοικονόμησε ζεστό νερό κάνοντας ντους και όχι κανονικό μπάνιο σε μπανιέρα - το ντους απαιτεί το ένα τέταρτο της ενέργειας ενός μπάνιου σε μπανιέρα.
- Μην ξεχνάς να σβήνεις τα φώτα όταν δεν τα χρειάζεσαι. Τα νοικοκυριά είναι υπεύθυνα για το 30% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού στην ΕΕ’ ως εκ τούτου, εάν όλοι εξοικονομούσαμε ηλεκτρισμό, το όφελος θα ήταν τεράστιο.
- Όταν αγοράζεις νέους ηλεκτρικούς λαμπτήρες, διάλεξε αυτούς που εξοικονομούν ενέργεια - διαρκούν περισσότερο και χρησιμοποιούν το ένα πέμπτο του ηλεκτρισμού που καταναλώνουν οι συμβατικοί λαμπτήρες.
- Μην αφήνεις την τηλεόραση, το συγκρότημα στέρεο και τον υπολογιστή στη θέση “αναμονής”, όταν δηλαδή ανάβει ένα μικρό λαμπάκι. Κατά μέσον όρο, μια συσκευή τηλεόρασης χρησιμοποιεί το 45% της ενέργειάς της στη θέση αναμονής. Εάν όλοι οι Ευρωπαίοι απέφευγαν να αφήνουν τις συσκευές τους στη θέση αναμονής, θα εξοικονομείτο ηλεκτρικό ρεύμα ικανό να τροφοδοτήσει μια χώρα του μεγέθους του Βελγίου.
- Επίσης, μην αφήνεις στην πρίζα το φορτιστή του κινητού τηλεφώνου σου όταν δεν το φορτίζεις. Εάν αφήνεις το φορτιστή στη πρίζα, το 95% του ηλεκτρισμού χάνεται, ενώ μόνο 5% χρησιμοποιείται για την πραγματική φόρτιση του τηλεφώνου σου.
- Όταν εσύ ή οι γονείς σου αγοράζετε μια νέα ηλεκτρική συσκευή, λόγου χάριν ένα ψυγείο ή πλυντήριο, βεβαιωθείτε ότι φέρει την ένδειξη “Α” στην ευρωπαϊκή ετικέτα, η οποία χαρακτηρίζει την ενεργειακή απόδοση, και την οποία κάθε συσκευή οφείλει να φέρει. Η ένδειξη “Α” σημαίνει ότι η συγκεκριμένη συσκευή είναι εξαιρετικά αποδοτική από ενεργειακής πλευράς.
- Αναζήτησε τα προϊόντα που φέρουν το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα, σύμβολο του οποίου είναι ένα μικρό λουλούδι, στα μαγαζιά και τα σούπερ μάρκετ. Αυτό σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν κατασκευαστεί βάσει αυστηρών περιβαλλοντικών προτύπων.
- Μην υπερθερμαίνετε το σπίτι σας. Η μείωση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό του σπιτιού σας κατά έναν μόνο βαθμό Κελσίου μπορεί να περιορίσει κατά 7% τον ενεργειακό λογαριασμό της οικογένειάς σας.
- Όταν αερίζετε το δωμάτιό σας, αφήνετε ανοικτό για λίγα λεπτά το παράθυρο και στη συνέχεια ξανακλείστε το, αντί να αφήνετε τη θερμότητα να διαφεύγει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Τα ιδιωτικά αυτοκίνητα είναι υπεύθυνα για το 10% των εκπομπών CO2 της ΕΕ. Τα μαζικά μέσα συγκοινωνίας, τα ποδήλατα και το βάδισμα είναι φθηνότερες και υγιέστερες εναλλακτικές επιλογές.
- Εάν οι γονείς σας πρόκειται να αγοράσουν ένα νέο αυτοκίνητο, ζητήστε από αυτούς να αγοράσουν ένα μικρό και οικονομικό - από πλευράς καυσίμων - μοντέλο. Βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν τους υποψήφιους αγοραστές για τις ποσότητες CO2 που εκπέμπουν τα αυτοκίνητά τους.
- Οι πτήσεις αποτελούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή εκπομπών CO2. Όμως για αποστάσεις μερικών μόνο εκατοντάδων χιλιομέτρων είναι καλύτερο να κάνεις χρήση εναλλακτικών επιλογών, όπως είναι το τρένο ή το λεωφορείο.
- Φύτεψε ένα δένδρο στο σχολείο, στον κήπο ή τη γειτονιά σου. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, πέντε δένδρα απορροφούν περίπου 1 τόνο CO2 κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ
Αντίγραφα της ανά χείρας έκδοσης διατίθενται ή φορτώνονται μέσω του ακόλουθου συνδέσμου:
Δειτε και:
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2006