Τη δεκαετία του 1980 αυξάνονταν οι ενδείξεις αλλαγής του κλίματος. Οι κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν το μέγεθος του προβλήματος καθώς και την ανάγκη να λάβουν σχετικά μέτρα. Συνειδητοποίησαν επίσης ότι ήταν υποχρεωμένες να συνεργαστούν προκειμένου να έχουν κάποια ελπίδα επιτυχίας. Η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα επειδή όλες οι χώρες συμβάλλουν, στον ένα ή τον άλλον βαθμό, στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και όλες οι χώρες υφίστανται τις σχετικές συνέπειες. Εξάλλου, καμία χώρα δεν είναι σε θέση να επιλύσει από μόνη της το πρόβλημα.
Η ΣΥΜΒΑΣΗ - ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ
Το 1992, οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν τη Σύμβαση - Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίματος (UNFCCC). Μέχρι στιγμής, η διεθνής αυτή συμφωνία έχει γίνει επισήμως δεκτή από 189 χώρες - σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου. Τελικός στόχος της σύμβασης είναι:
η σταθεροποίηση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων αερίων θερμοκηπίου σε επίπεδα που θα αποτρέψουν επικίνδυνες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο κλιματικό σύστημα. Τα επίπεδα αυτά πρέπει να επιτευχθούν σε κατάλληλα χρονικά όρια, ούτως ώστε τα οικοσυστήματα να κατορθώσουν να προσαρμοστούν φυσιολογικά στην αλλαγή του κλίματος, να εξασφαλιστεί η επάρκεια της παραγωγής τροφίμων και να καταστεί δυνατή η συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης κατά τρόπο αειφόρο.
Στο πλαίσιο της σύμβασης, οι 189 κυβερνήσεις παρακολουθούν και υποβάλλουν εκθέσεις σχετικές με τα αέρια θερμοκηπίου που παράγουν, επεξεργάζονται στρατηγικές σχετικές με την αλλαγή του κλίματος και βοηθούν τις φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν την αλλαγή του κλίματος. Συναντώνται μία φορά το χρόνο προκειμένου να εξετάσουν ζητήματα και να λάβουν αποφάσεις για τα επόμενα βήματα. Η σύμβαση σχεδιάστηκε υπό μορφή πλαισίου, υπό το οποίο θα συμφωνηθούν στο μέλλον περαιτέρω μέτρα.
ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ
Το 1997, στην ιαπωνική πόλη του Κιότο, οι κυβερνήσεις προχώρησαν στο επόμενο βήμα και κατέληξαν στο σημαντικό πρωτόκολλο του Κιότο. Η συνθήκη αυτή δεσμεύει τις εκβιομηχανισμένες χώρες που συμμετέχουν σε αυτό να περιορίσουν - ή και να μειώσουν - τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους εκπομπών μέχρι το 2012. Σε κάθε χώρα αντιστοιχεί ένας στόχος.
Το πρωτόκολλο του Κιότο εστιάζεται στις εκβιομηχανισμένες χώρες, επειδή αυτές ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου στο παρελθόν και στο παρόν και, εξάλλου, διαθέτουν την τεχνογνωσία και τους χρηματικούς πόρους για να τις περιορίσουν. Λόγου χάριν, οι ποσότητες αερίων θερμοκηπίου που παράγονται στην ΕΕ ανέρχονται σε 11 τόνους ανά πολίτη ετησίως, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες η ποσότητα αυτή ανέρχεται μόνο σε 1 τόνο ανά πολίτη ετησίως.
Το πρωτόκολλο του Κιότο ετέθη σε ισχύ στις 16 Φεβρουαρίου 2005. Μέχρι στιγμής 150 κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των 25 χωρών ΕΕ, το έχουν επισήμως προσυπογράψει (κυρώσεις του πρωτοκόλλου μέχρι τις 29 Απριλίου 2005). 36 από τις εν λόγω χώρες είναι εκβιομηχανισμένες και έχουν στόχους τύπου Κιότο, οι περισσότεροι από τους οποίους απαιτούν μείωση των αερίων θερμοκηπίου της τάξεως του 5 έως 8% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, έως το 2012. Μόνο οι ΗΠΑ και η Αυστραλία αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν στο πρωτόκολλο του Κιότο, μολονότι αρχικά σχεδίαζαν να συμμετάσχουν.
Το πρωτόκολλο του Κιότο συνιστά απλώς ένα πρώτο βήμα - ακόμη και την εποχή της διαπραγμάτευσής του ήταν σαφές ότι δεν αρκούσε για να αναστείλει την αλλαγή του κλίματος. Το πρωτόκολλο όμως είναι πολύ σημαντικό επειδή διαλαλεί στον υπόλοιπο κόσμο ότι η μεγάλη πλειονότητα των εκβιομηχανισμένων εθνών είναι πρόθυμη να αλλάξει πορεία προκειμένου να σώσει το κλίμα του πλανήτη. Επίσης, θέσπισε διάφορους μηχανισμούς στο πλαίσιο των οποίων οι χώρες συνεργάζονται για τον περιορισμό των εκπομπών, γεγονός που θα περιορίσει το σχετικό κόστος.
ΠΟΙΑ ΜΕΤΡΑ ΠΑΙΡΝΕΙ Η ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην πρωτοπορία της παγκόσμιας προσπάθειας για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος. Είναι πεπεισμένη ότι μια μείζων οικονομική δύναμη οφείλει να ηγείται δίνοντας το παράδειγμα.
Κατά τις διαπραγματεύσεις του πρωτοκόλλου του Κιότο οι 15 χώρες που συνιστούσαν τότε την ΕΕ, υιοθέτησαν έναν ιδιαίτερα φιλόδοξο στόχο: να μειώσουν μέχρι το 2012 τις συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 8% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Στη συνέχεια καθόρισαν το μέγεθος της συνεισφοράς της καθεμιάς στον συνολικό αυτό στόχο, συνεκτιμώντας την οικονομική κατάσταση και βιομηχανική δομή της καθεμιάς χώρας. Οι περισσότερες χώρες οφείλουν να περιορίσουν τις οικείες εκπομπές, πλην όμως ορισμένες, αντιθέτως, έχουν τη δυνατότητα να τις αυξήσουν μέχρι ενός ορισμένου επιπέδου, ενώ άλλες οφείλουν να διατηρήσουν τις εκπομπές τους στα ίδια επίπεδα με εκείνα του 1990.
Οι δέκα χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004 έχουν ατομικούς στόχους στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου, με την εξαίρεση της Κύπρου και της Μάλτας για τις οποίες δεν έχουν καθοριστεί στόχοι.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ ΣΤΗΝ ΕΕ
Κράτη μέλη της ΕΕ με στόχο μείωση σε ποσοστό 8% στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κιότο
Αυστρία -13%
Βέλγιο -7,5%
Δανία -21%
Φιλανδία 0%
Γαλλία 0%
Γερμανία -21%
Ελλάδα +25%
Ιρλανδία +13%
Ιταλία -6,5%
Λουξεμβούργο -28%
Κάτω χώρες -6%
Πορτογαλία +27%
Ισπανία +15%
Σουηδία +4%
Ηνωμένο Βασίλειο -12,5%
Κράτη μέλη της ΕΕ με ατομικούς στόχους στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κιότο
Τσεχική Δημοκρατία -8%
Εσθονία -8%
Ουγγαρία -6%
Λεττονία -8%
Λιθουανία -8%
Πολωνία -6%
Σλοβακική Δημοκρατία -8%
Σλοβενία -8%
Τον Μάρτιο 2000 η ΕΕ δρομολόγησε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την αλλαγή του κλίματος (ECCP). Από κοινού με εκπροσώπους της βιομηχανίας, περιβαλλοντικές ενώσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, η ΕΕ κατέληξε σε 42 μέτρα τα οποία θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη της να περιορίσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά αποδοτικό από πλευράς κόστους τρόπο. Όλα αυτά τα μέτρα έχουν ήδη ενταχθεί στην έννομη τάξη των κρατών μελών ή βρίσκονται στη διαδικασία της έγρισής τους.
Ένας από τους λίθους των πολιτικών της ΕΕ για την αλλαγή του κλίματος είναι το σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων της ΕΕ το οποίο δρομολογήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2005. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θέσπισαν όρια ως προς τις ποσότητες CO2 που επιτρέπεται να εκπέμπουν ετησίως περίπου 12,000 σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής και εργοστάσια μεγάλης ενεργειακής έντασης. Οι μονάδες αυτές ευθύνονται για τις μισές περίπου εκπομπές CO2 της ΕΕ. Οι μονάδες που εκπέμπουν λιγότερο CO2 απ’ό,τι δικαιούνται έχουν το δικαίωμα να πωλήσουν τα αχρησιμοποίητα ποσοστά εκπομπών σε άλλες μονάδες, οι οποίες δεν παρουσιάζουν τόσο καλά αποτελέσματα. Το γεγονός αυτό συνιστά ένα χρηματοοικονομικό κίνητρο για τον περιορισμό των εκπομπών.
Επίσης, το σύστημα εξασφαλίζει την ύπαρξη αγοραστών των δικαιωμάτων εκπομπών. Στις εταιρίες που υπερβαίνουν τα οικεία όρια εκπομπών και δεν τα καλύπτουν με την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών από άλλες θα επιβληθούν βαριές κυρώσεις. Το σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων θα εξασφαλίσει την περικοπή των εκπομπών εκεί όπου τα αποτελέσματα θα είναι καλύτερα από οικονομικής πλευράς και θα βελτιώσει το συνολικό κόστος του περιορισμού των εκπομπών.
Άλλα μέτρα του ECCP αποβλέπουν, λόγου χάριν, στη βελτίωση της απόδοσης, από πλευράς καυσίμων, των αυτοκινήτων, καθώς και της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (η βελτίωση της μόνωσης μπορεί να περιορίσει το κόστος θέρμανσης κατά 90%!)’ η αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων ενεργειακών μορφών, όπως ο άνεμος, ο ήλιος, οι παλίρροιες, η βιομάζα (οργανικό υλικό όπως το ξύλο, τα κατάλοιπα των μύλων, φυτά, ζωικά κατάλοιπα κλπ.)και η γεωθερμική ενέργεια (θέρμανση από θερμές πηγές και ηφαίστεια)’ η προηγμένη συνδυασμένη παραγωγή θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας, επειδή έτσι απαιτείται λιγότερη ενέργεια’ ο περιορισμός των φθοριούχων αερίων θερμοκηπίου που χρησιμοποιούνται στον κλιματισμό’ ο περιορισμός των εκπομπών μεθανίου από τους χώρους υγειονομικής ταφής (χωματερές)’ οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης’ και, τέλος, η ενίσχυση της έρευνας και η ανάπτυξη και χρήση φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών.
Υφίσταται ήδη πολλές φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες οι οποίες χρειαζεται απλώς να βελτιωθούν περαιτέρω προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ευρέως. Λόγου χάριν, είναι δυνατόν να δεσμευθεί μέρος του άνθρακα που απελευθερώνεται κατά την καύση ορυκτών καυσίμων, το οποίο στη συνέχεια υφίσταται ταφή σε παλαιά ορυχεία ή παλαιά κοιτάσματα πετρελαίου. Η τεχνολογία αυτή καλείται “δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα” και μειώνει τις εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα. Μία άλλη ελπιδοφόρος τεχνολογία, η οποία ωστόσο απαιτεί σημαντικές ακόμη ερευνητικές προσπάθειες, είναι η παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες ενεργειακές μορφές και η χρήση της σε “στοιχεία καυσίμου”. Τα στοιχεία καυσίμου συνδέουν το υδρογόνο με οξυγόνο για την παραγωγή νερού και στη διαδικασία αυτή παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.
Η ΕΕ θα πετύχει τους οικείους στόχους του Κιότο για το 2012 εφόσον όλα τα προγραμματισθέντα από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της μέτρα εφαρμοστούν καταλλήλως. Έως το 2002, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν δεδομένα όταν καταρτίστηκε το ανά χείρας φυλλάδιο, οι πρώην 15 χώρες ΕΕ είχαν περιορίσει τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 2,9% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 (ο στόχος του Κιότο γι’αυτές είναι 8%). Από κοινού, οι 25 χώρες ΕΕ είχαν περιορίσει τις εκπομπές τους κατά 9%.
ΠΟΙΑ ΜΕΤΡΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Οι εταιρίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος. Κατανοούν σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό ότι, περικόπτοντας τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, όχι μόνο προστατεύουν το κλίμα, αλλά και εξοικονομούν χρήματα, εξασφαλίζουν προβολή και πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών τους.
Επί παραδείγματι, μία μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, η οποία κατασκευάζει ευρύ φάσμα προϊόντων σε διάφορες περιοχές του κόσμου, έχει εξοικονομήσει, από το 1990 και μετά, 1,5 δις ευρώ, περιορίζοντας την ενεργειακή κατανάλωσή της και υιοθετώντας νέες, φιλικές προς το κλίμα τεχνολογίες στα εργοστάσιά της. Επιπλέον, εξοικονομεί ετησίως 7 έως 11 εκατ. ευρώ με τη χρήση ανανεώσιμων ενεργειακών μορφών. Με τα μέτρα αυτά έχει περιορίσει τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 67% σε σύγκριση με τα επίπεδά της του 1990 (Βλέπε “Λιγότερο ίσον περισσότερο”: 14 πρωτοπόροι στη μείωση των εκπομπων αερίων θερμοκηπίου από το Climate Group (ομάδα για το κλίμα), μια σύμπραξη οργανώσεων που στοχεύουν στον περιορισμό των οικείων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Σχετικά έγγραφα υπάρχουν στον δικτυακό τόπο
)
Οι ενώσεις των ευρωπαίων, ιαπώνων και κορεατών κατασκευαστών αυτοκινήτων δεσμεύθηκαν να περιορίσουν τις μέσες εκπομπές CO2 από νέα επιβατηγά αυτοκίνητα που πωλούνται στην Ευρώπη μέχρι το 2008 (ευρωπαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων) ή το 2009 (ιάπωνες και κορεάτες κατασκευαστές αυτοκινήτων) σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1995.
Επίσης, η ανάπτυξη φιλικών προς το κλίμα τεχνολογιών δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και νέες αγορές. Χάρη σε προγράμματα υποστήριξης της αιολικής ενέργειας σε πολλές χώρες της ΕΕ, οι ευρωπαϊκές εταιρείες εξασφαλίζουν τώρα παραγγελίες της τάξεως του 90% της - ανθούσας - παγκόσμιας αγοράς εξοπλισμού αιολικής ενέργειας. Στη Γερμανία η υιοθέτηση της αιολικής ενέργειας δημιούργησε 40,000 θέσεις εργασίας.
Εάν οι ευρωπαϊκές εταιρείες κινηθούν δραστήρια για την ανάπτυξη νέων, φιλικών προς το κλίμα τεχνολογιών, θα βρεθούν σε πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών τους όταν αυξηθεί η παγκόσμια ζήτηση τέτοιου είδους τεχνολογιών.
ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πεπεισμένη ότι είμαστε ικανοί να περικόψουμε τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και να βελτιώσουμε ταυτοχρόνως το βιοτικό επίπεδο και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Οι δύο στόχοι δεν είναι καθόλου ασύμβατοι. Αλλά αυτό θα απαιτήσει την προσαρμογή του τρόπου ζωής μας και του τρόπου της εκ μέρους μας παραγωγής και χρήσης ενέργειας.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ότι δεν πρέπει ν’ αφήσουμε τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να αυξηθούν σε επίπεδα άνω των 2ο Κελσίου σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα - επειδή, εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα αυξάνονταν υπερβολικά οι κίνδυνοι μείωσης των διαθέσιμων τροφίμων και των αποθεμάτων νερού, καθώς και των περιβαλλοντικών καταστροφών ανά τον κόσμο. Προκειμένου να επιτευχθεί ο δεύτερος στόχος, θα χρειαστεί μακροπρόθεσμη δράση μετά το 2012, έτος κατά το οποίο πρέπει να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του πρωτοκόλλου του Κιότο.
Ενδέχεται να χρειαστεί εκ μέρους των εκβιομηχανισμένων χωρών μείωση των οικείων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά περίπου 15-30%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, μέχρι το 2020 και κατά 60-80% μέχρι το 2050. Είναι όμως επίσης σημαντικό να συμμετάσχουν σε μια μελλοντική συμφωνία οι αναπτυσσόμενες χώρες που εμφανίζουν ικανοποιητικά οικονομικά αποτελέσματα, επειδή οι εκπομπές τους αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς.
Οι διεθνείς διαβουλεύσεις για το μελλοντικό καθεστώς σ’ ό,τι αφορά την αλλαγή του κλίματος αρχίζουν τώρα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη δημοσιεύσει έγγραφο στο οποίο υπογραμμίζονται ορισμένα βασικά στοιχεία που θα όφειλε να ενσωματώσει το νέο καθεστώς, όπως, λόγου χάριν, η ευρεία συμμετοχή απ’ όλες τις χώρες που εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου, καθώς και μια αποφασιστική ώθηση των νέων, φιλικών προς το κλίμα τεχνολογιών.
Η αλλαγή του κλίματος δεν θα εξαφανιστεί ως διά μαγείας’ όμως, όσο γρηγορότερα συνειδητοποιήσουμε όλοι τις επιπτώσεις της και κινητοποιηθούμε για την αντιμετώπισή της τόσο περισσότερο θα είμαστε ικανοί να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας, να εξασφαλίσουμε μια άνετη ζωή και να διαφυλάξουμε για το μέλλον όλη την ομορφιά και ποικιλότητα του πλανήτη μας.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2006
Δείτε και:
Αλλαγή του κλίματος Ι
Αλλαγή του κλίματος ΙΙΙ
2 comments:
τελικά kalliopi, η αλλαγή του κλίματος έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα. Έβλεπα χθές στις εφημερίδες φωτογραφίες της Ανταρκτικής το 1920 και φωτογραφίες σήμερα. Πραγματικά προκαλούν σοκ..
ναι witch είναι καιρός πια να πάρει ο καθένας την ευθύνη του
Post a Comment