Friday, September 25, 2009

Ενσυναίσθηση


Πηγή: John Gottman - Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών, εκδ., ελληνικά γράμματα.

Για να πάρουμε τα συναισθήματα των παιδιών στα σοβαρά, χρειάζεται να διαθέτουμε ενσυναίσθηση, ικανότητα προσεκτικής ακρόασης και θέληση να δούμε τα πράγματα από τη δική τους οπτική γωνία. Απαιτείται ακόμη μια κάποια ανιδιοτέλεια εκ μέρους μας. Οι ψυχολόγοι που ασχολούνται με τη συμπεριφορά έχουν παρατηρήσει ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ζητούν από τους ανθρώπους που τα φροντίζουν να ικανοποιούν κάποια ανάγκη ή επιθυμία τους με συχνότητα τρεις φορές το λεπτό κατά μέσο όρο. Υπό ιδανικές συνθήκες, ένας πατέρας ή μια μητέρα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του παιδιού με καλή διάθεση. Όταν όμως οι γονείς είναι κουρασμένοι, αγχωμένοι ή αναστατωμένοι, οι συνεχείς και μερικές φορές παράλογες απαιτήσεις του παιδιού είναι δυνατόν να τους εξαγριώσουν.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται επί αιώνες. Και παρόλο που πιστεύω ότι οι γονείς ανέκαθεν αγαπούσαν τα παιδιά τους, τα ιστορικά στοιχεία μαρτυρούν ότι, δυστυχώς, οι προηγούμενες γενιές δεν αναγνώριζαν πάντοτε την ανάγκη για υπομονή, αυτοσυγκράτηση και ευγένεια των ανθρώπων που ασχολούνταν με τα παιδιά. Ο ψυχίατρος Lloyd deMause στο βιβλίο του «Η εξέλιξη της παιδικής ηλικίας», που εκδόθηκε το 1974, σκιαγραφεί μια τρομακτική εικόνα της παραμέλησης και της σκληρότητας που βιώναν για αιώνες τα παιδιά στο δυτικό κόσμο. Βεβαίως, το έργο του deMause δείχνει ότι καθ’ όλο το 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα η θέση των παιδιών βελτιωνόταν σταδιακά. Κάθε νέα γενικά γονέων αποδεικνυόταν καλύτερη από την προηγούμενη σε ό,τι αφορούσε την ικανοποίηση των φυσικών, ψυχολογικών και συναισθηματικών αναγκών των παιδιών. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο deMause, η ανατροφή ενός παιδιού «έγινε λιγότερο μια διαδικασία κατάκτησης της θέλησής του και περισσότερο μια διαδικασία εκπαίδευσής του, καθοδήγησής του σε σωστά μονοπάτια, προσαρμογής και κοινωνικοποίησής του».

...

Οι κοινωνικοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα νήπια, ήδη από τη μέρα της γέννησής τους, διαθέτουν μια εκπληκτική ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να μαθαίνουν τα κοινωνικά και συναισθηματικά μηνύματα των γονέων τους. Σήμερα γνωρίζουμε ότι όταν αυτοί που αναλαμβάνουν τη φροντίδα ενός βρέφους αντιδρούν με ευαισθησία στα μηνύματά του – διατηρώντας μαζί του οπτική επαφή, παίρνοντας μέρος «στην παιδική συζήτηση» και αφήνοντάς το να ησυχάσει όταν δείχνει να βρίσκεται σε υπερδιέγερση – τότε και το βρέφος μαθαίνει από νωρίς να χειρίζεται τα συναισθήματά του. Σίγουρα θα εξακολουθήσει να διεγείρεται όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, αλλά θα είναι ικανό στη συνέχεια να ηρεμήσει από μόνο του.

Από την άλλη πλευρά, πάλι σύμφωνα με μελέτες, όταν αυτοί που φροντίζουν ένα βρέφος δε δίνουν προσοχή στα σήματα που εκπέμπει (για παράδειγμα, μια καταθλιπτική μητέρα που δε μιλά στο μωρό της, ή ένας αγχωμένος πατέρας ο οποίος σε μόνιμη βάση παίζει με το παιδί του με σκληρό και άγριο τρόπο), τότε και το βρέφος δεν αναπτύσσει τις ίδιες ικανότητες χειρισμού των συναισθημάτων του. Δε θα μάθει ότι τα ψελλίσματα και οι πρώτες του λέξεις προσελκύουν την προσοχή των γύρω του, και θα γίνει ένα ήσυχο και παθητικό, κοινωνικά αμέτοχο άτομο. Ή, ίσως, επειδή βρίσκεται σε συνεχή διέγερση, δε θα μάθει ότι το πιπίλισμα του δακτύλου ή το χάιδεμα της κουβέρτας το βοηθούν να χαλαρώνει.

Καθώς το παιδί μεγαλώνει, γίνεται όλο και πιο σημαντικό το να μάθει να ηρεμεί και να επικεντρώνει την προσοχή του. Οι ικανότητες αυτές του επιτρέπουν να προσέχει τα μηνύματα που του απευθύνουν οι γονείς, οι άνθρωποι που το φροντίζουν και αυτοί που βρίσκονται στο περιβάλλον του. Η χαλάρωση βοηθά το παιδί να συγκεντρωθεί στη μάθηση και να στρέψει την προσοχή του στην επίτευξη ειδικών στόχων. Με την πάροδο του χρόνου οι ικανότητες αυτές γίνονται όλο και πιο χρήσιμες, καθώς βοηθούν το παιδί να μάθει να μοιράζεται τα παιχνίδια, να παίζει ρόλους και «να τα πηγαίνει καλά» με τους συντρόφους του στο παιχνίδι. Η λεγόμενη ικανότητα αυτορύθμισης βοηθά το παιδί να πλησιάζει νέες ομάδες παιδιών για να παίξει μαζί τους, να κάνει νέους φίλους και να αντιμετωπίζει την απόρριψη όταν οι συνομήλικοί του τού γυρίζουν την πλάτη.

Η γνώση περί της ύπαρξης αυτού του δεσμού ανάμεσα στην ανταπόκριση των γονέων και στη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών αυξήθηκε τις δύο τρεις τελευταίες δεκαετίες. Έχουν γραφεί αναρίθμητα βιβλία που επισημαίνουν στους γονείς πόσο κρίσιμο είναι να προσφέρουν στοργή και ανακούφιση στα νήπια όταν αυτά είναι για κάποιο λόγο στεναχρημένα. Καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν, οι γονείς καλούνται να εφαρμόσουν θετικές μορφές πειθαρχίας: να τα επαινούν και όχι να τα επικρίνουν. Να τα ανταμείβουν και όχι να τα τιμωρούν. Να τα ενθαρρύνουν και όχι να τα αποθαρρύνουν. Οι θεωρίες αυτέ ευτυχώς μας απομακρύνουν από τις εποχές εκείνες που οι γονείς πίστευαν ότι θα κακομάθαιναν τα παιδιά τους αν δεν τους έδιναν ένα χέρι ξύλο όταν χρειαζόταν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η καλοσύνη, η θαλπωρή, η αισιοδοξία και η υπομονή αποτελούν καλύτερα μέσα διαπαιδαγώγησης από το ξύλο προκειμένου να αναθρέψουμε συναισθματικά υγιή παιδιά.

Friday, September 04, 2009

Υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς

Πηγή: Μαθαίνοντας να ζούμε με τις δασικές πυρκαγιές - Παύλος Κωνσταντινίδης.

Τα σημαντικότερα υλικά κατάσβεσης είναι το νερό και το χώμα. (Υπάρχουν και οι επιβραδυντικές ουσίες, όμως η χρήση τους γίνεται αποκλειστικά από τους επαγγελματίες δασοπυροσβέστες).

Χρήση νερού

Το νερό όταν βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα και σε κοντινή απόσταση, αποτελεί το πιο αποδοτικό όπλο για την καταστολή μιας πυρκαγιάς, ιδίως όταν συνδυάζεται με ολοκληρωμένες στρατηγικές, όπως η σύγχρονη διάνοιξη ή η διαπλάτυνση αντιπυρικών ζωνών. Το νερό διασπά το τρίγωνο της φωτιάς σε δύο πλευρές του: μειώνοντας τη θερμοκρασία των καυσίμων και την ποσότητα οξυγόνου (όταν χρησιμοποιείται ως νέφος).

Η μεταφορά του γίνεται κυρίως με τα πυροσβεστικά οχήματα, με μεταφερόμενους επινώτιους πυροσβεστήρες, με βυτία, αλλά ακόμη και με μικρότερα δοχεία (κουβάδες, τενεκέδες κ.λπ.).

Όταν συμμετέχετε σε κατάσβεση και χρησιμοποιείτε νερό, έχετε υπόψη τα εξής:

Επειδή στο μέτωπο της φωτιάς το νερό βρίσκεται συνήθως σε περιορισμένες ποσότητες, μην το σπαταλάτε. Όταν δεν έχετε στόχο, κλείστε τη μάνικα. Προσπαθήστε με τη μικρότερη ποσότητα να καλύψετε μεγαλύτερη έκταση καυσίμων. Μία σταγόνα νερό σβήνει ένα σπίρτο, εφόσον χρησιμοποιηθεί στη βάση της φλόγας. Όταν το νερό χρησιμοποιείται σωστά, ένας όγκος του καλύπτει τριακοσαπλάσια ποσότητα καύσιμων υλικών. Βεβαιωθείτε ότι το σημείο που προσβάλατε, έχει σβήσει τελείως. Εάν παραμένουν αδύναμες φλόγες, μπορεί να αναζωπυρώσουν τη φωτιά.

Εάν συμμετέχετε σε ομάδα που σβήνει τις φωτιές με πυροσβεστικό όχημα, έχετε υπόψη σας τα εξής:

Σε έρπουσες πυρκαγιές χόρτων, χλοοτάπητα ή μικρών θάμνων το όχημα κινείται αργά κατά μήκος (παράλληλα) του κύριου μετώπου της φωτιάς, και το νερό ρίχνεται στη βάση των φλογών. Εάν η βάση της φλόγας δε φαίνεται εξαιτίας της πυκνότητας των φυτών, ρίξτε το νερό ως σπρέι στο σημείο που αρχίζει να εμφανίζεται η φλόγα.

Όταν καίγονται μεγάλα δένδρα, η ρίψη του νερού πρέπει να αρχίζει από τη βάση και να συνεχίζει προς τα πάνω.

Όταν το μέτωπο είναι πολύ θερμό και το πλησίασμα δύσκολο η κατάσβεση γίνεται από μακριά, με ευθείες βολές. Όταν το πλησίασμα στις φλόγες είναι εύκολο, χρησιμοποιείστε το νερό με βολές σπρέι. Το σπρέι από τη μια καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια και από την άλλη χρησιμοποιείται ως ασπίδα για τη θερμότητα. Επειδή με την ευθεία βολή σπαταλάται περισσότερο νερό από το απαιτούμενο, στην αρχή ρίξτε μακρινές ευθείες βολές, για να χαμηλώσετε τη θερμοκρασία των καυσίμων, και στη συνέχεια πλησιάστε και εφαρμόστε ρίψεις σε μορφή σπρέι. Ευθείες βολές χρησιμοποιείστε και για την κατάσβεση υψηλών κορυφών δένδρων, και σπρέι για την κατάσβεση χαμηλών δένδρων.

Εάν το νερό τελειώνει και αντιληφθείτε ότι δε θα μπορέσετε να σταματήσετε τη φωτιά, κάντε οικονομία και αλλάξτε μέθοδο προσβολής. Το ίδιο κάντε και όταν η ρίψη νερού χαμηλώσει την ένταση της φωτιάς και το ύψος των φλογών. Ενεργείστε άμεσα με τους υπόλοιπους δασοπυροσβέστες, και με εργαλεία χειρός, σκαπτικά και κοπτικά, εφαρμόστε ξηρές μεθόδους.

Χρήση χώματος

Το χώμα είναι αρκετά αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς, ιδίως όταν το συνεργείο δε διαθέτει επαρκείς ποσότητες νερού. Για να έχει η προσπάθεια επιτυχία, θα πρέπει η ρίψη του χώματος να γίνεται σωστά. Σωστή χρήση σημαίνει, ότι ρίπτεται σε ολόκληρο το μήκος του μετώπου, με συνεχείς βολές, και διασκορπίζεται σε λεπτό στρώμα στη βάση των φλογών (ποτέ στην κορυφή τους). Συνεχείς διακοπές και αργός ρυθμός μειώνουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Όταν το έδαφος είναι σκληρό και το σκάψιμο δύσκολο, ας αναλάβουν δύο τουλάχιστον σύντροφοί σας να ασχολούνται με τη συγκέντρωση του σωρού του χώματος ,και οι υπόλοιποι να το ρίχνετε στις φλόγες.

Το χώμα είναι πολύ αποτελεσματικό για τον έλεγχο καιγόμενων κλαδιών, πεσμένων κορμών, πρέμνων και μικροσυστάδων θάμνων. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι μια φωτιά που φαινομενικά έσβησε από τη χρήση χώματος, μπορεί να διατηρείται κάτω από αυτό για πολύ ώρα, και στη συνέχεια, αφού κινηθεί υπόγεια, να ανέβει στην επιφάνεια, να αναζωπυρωθεί και να συνεχίσει το καταστροφικό έργο της. Για το λόγο αυτό, μετά τον έλεγχο του μετώπου, θα πρέπει να ξεσκεπάζονται τα καμένα υλικά, για να γίνει, όπου χρειάζεται, οριστική κατάσβεση.

Διαθέσιμη άμμος πυρόσβεσης

Η άμμος είναι ελαφριά, επειδή δεν κρατά υγρασία και χρησιμοποιείται εύκολα. Δεν καταπονεί το χρήστη και μπορεί να πεταχτεί και σε μεγαλύτερη απόσταση.

Η άμμος επειδή δε δημιουργεί με το πέρασμα του χρόνου συσσωματώσεις, ακόμη κι όταν βρέχεται, μπορεί να αποθηκευθεί πολύ εύκολα για πολλά χρόνια. Μπορείτε να τοποθετήσετε βαρέλια γύρω και μέσα στο κτήμα σας, γεμάτα άμμο.

Επειδή τα βαρέλια σκουριάζουν, μπορείτε να ανοίξετε διάσπαρτους λάκκους στον κήπο σας, μικρού βάθους και να τους γεμίσετε με άμμο. Πάνω από την άμμο και σε πάχος 15-20 εκατοστών στρώστε ελαφρύ χώμα και φυτέψτε ανθοφόρα ετήσια φυτά. Σε περίπτωση που συμβεί πυρκαγιά, αφαιρέστε το χώμα (μπορείτε να το ρίξετε επίσης στις φλόγες) και θα έχετε μεγάλες ποσότητες χρησιμοποιήσιμης άμμου γύρω και μέσα στο κτήμα σας.

Τέλος, μπορείτε να δημιουργείσετε υπερυψωμένα πέτρινα παρτέρια, που θα τα γεμίζετε με άμμο. Πάνω από την άμμο ρίξτε 15-20 εκατοστά ελαφρού χώματος και φυτέψτε διακοσμητικά ανθοφόρα ετήσια λουλούδια (όχι θάμνους). Παρτέρια μπορείτε να δημιουργήσετε περιμετρικά στον αυλόγυρό σας και γύρω από τα μεγάλα δένδρα του κήπου σας.

Οι κατασκευές αυτές εκτός του ότι χρησιμοποιούνται ως αποθήκες υλικού κατάσβεσης και ως διακοσμητικά παρτέρια, συγχρόνως δημιουργούν αντιπυρικές ζώνες, αφού διασπούν τη συνέχεια της υπόλοιπης καύσιμης βιομάζας του κήπου.

Εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς

Πηγή: Μαθαίνοντας να ζούμε με τις δασικές πυρκαγιές - Παύλος Κωνσταντινίδης.

Κατά τη διαδικασία κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς χρησιμοποιείται ένα πλήθος εργαλείων, μηχανών και οργάνων, τα οποία διαρκώς βελτιώνονται. Η χρήση κάθε πυροσβεστικού μέσου μειώνεται τόσο, όσο ανεκπαίδευτοι είναι οι χρήστες τους.

Ο εθελοντής δασοπυροσβέστης είναι δυνατό να χρησιμοποιεί μόνο μέρος του μεταφερόμενου εξοπλισμού και κυρίως τα σκαπτικά και κοπτικά εργαλεία ή τους επινώτιους πυροσβεστήρες.

Σκαπτικά εργαλεία

Τα βασικότερα χρησιμοποιούμενα σκαπτικά εργαλεία για την κατάσβεση των πυρκαγιών είναι τα φτυάρια, οι σκαπάνες (κασμάδες και τσάπες) και οι τσουγκράνες.

Τα σκαπτικά μηχανήματα είναι πολύ χρήσιμα σε ξηρές κατασβέσεις, δηλαδή όταν δεν υπάρχει επάρκεια νερού.

Μπορεί να προσφέρουν καθοριστική βοήθεια κατά την πρώτη φάση της πυρκαγιάς, όπου το μέγεθός της είναι ακόμη μικρό και οι φωτιές έρπουσες. Πρέπει να αποτελούν το βασικό εξοπλισμό, όχι μόνο των δασοπυροσβεστικών συνεργείων, αλλά και των κατοίκων που γειτονεύουν με εύφλεκτες δασικές εκτάσεις.

Κοπτικά εργαλεία

Τσεκούρια, χειροκίνητα πριόνια, αλυσοπρίονα, κλαδευτήρια αποτελούν τα βασικά κοπτικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται από εθελοντές για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Τα κοπτικά εργαλεία είναι πολύ χρήσιμα για τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, για τη μείωση της καύσιμης ύλης και για τον καθαρισμό του χώρου γύρω από οικίες.

Για την ταχεία διάνοιξη νέων αντιπυρικών ζωνών κατά τη διάρκεια της φωτιάς, τα αλυσοπρίονα αποτελούν σημαντικότερο εργαλείο. Για την κοπή μεγάλων δένδρων, η χρήση τους πρέπει να γίνεται μόνο από επαγγελματίες υλοτόμους. Για το λόγο αυτόν αποτελεί πλήγμα ο παροπλισμός των επαγγελματιών υλοτόμων τα τελευταία χρόνια. Εάν είστε εξοικειωμένος με τη χρήση του αλυσοπρίονου, δηλώστε το στο συντονιστή της δασοπυρόσβεσης. Θα του φανείτε πολύ χρήσιμος.

Χειροκίνητοι (επινώτιοι) πυροσβεστήρες

Πρόκειται για μικρού μεγέθους πυροσβεστήρες, που μεταφέρονται στην πλάτη των δασοπυροσβεστών (επινώτιοι) και περιέχουν συνήθως επιβραδυντικά υλικά ή νερό. Η χρήση τους περιορίζεται μόνο σε μικρού μεγέθους έρπουσες πυρκαγιές, εκεί όπου δεν μπορούν να μεταβούν τα πυροσβεστικά οχήματα ή για την προστασία οχημάτων και κατοικιών.

Κλαδιά και υφάσματα

Οι πολίτες που συμμετέχουν εθελοντικά στη δασοπυρόσβεση, συνήθως χρησιμοποιούν πρόχειρα εργαλεία κατάσβεσης, όπως είναι κλαδιά δένδρων με πλούσιο φύλλωμα και λινάτσες ή άλλα χονδρά και δύσφλεκτα υφάσματα. Η χρήση αυτών των μέσων είναι αρκετά αποδοτική σε έρπουσες φωτιές, ιδίως όταν καίγονται χλόη και μικροί θάμνοι.

Η χρησιμοποίηση των κλαδιών και της λινάτσας θα πρέπει να γίνεται με χτύπημα της βάσης της φλόγας, με κατεύθυνση προς την ίδια τη φωτιά. Με τον τρόπο αυτόν οι σπίθες που δημιουργούνται από το χτύπημα, θα κινηθούν προς την καμένη και όχι προς την άκαυτη μεριά.

Δυστυχώς η προσπάθεια για την κίνηση αυτή, φέρνει το χειριστή πολύ πιο κοντά στο μέτωπο της φωτιάς, με αποτέλεσμα τη γρήγορη κόπωση.

H ευθύνη είναι συλλογική

Μετά την τελευταία καταστροφή δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να πούμε: τα περισσότερα τα είχαμε πει το 2007, όταν οι πυρκαγιές κατέκαυσαν την Πάρνηθα και την Πελοπόννησο.

Σήμερα αυτό που (ξανα) λέμε είναι ότι η ευθύνη είναι συλλογική: ο ασυντόνιστος κρατικός μηχανισμός, η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση, οι καταπατήσεις δασικών εκτάσεων, η έλλειψη δασολογίου, η ατιμωρησία των αυθαιρετούντων, η επέκταση των αστικών περιοχών σε δάση και δασικές εκτάσεις χωρίς παράλληλα να αναπτύσσεται μια περιβαλλοντική συνείδηση, οι σκουπιδότοποι, οι υλοτομίες, η επιβράβευση των κερδοσκόπων από την πολιτεία… Αυτή είναι η εικόνα της κοινωνίας μας και της πολιτείας μας επίσης.

Περισσότερα: Anima