Wednesday, October 21, 2009

Μαζί για το Κλίμα

Η συμμετοχή της 12χρονης Καναδής Laurent Ipperciel στον διαγωνισμό Paint for the Planet του ΟΗΕ

Ενόψει Κοπεγχάγης, τα παιδιά ενώνουν τις φωνές τους με το WWF Ελλάς και την Greenpeace ζητώντας μια δυναμική και υπεύθυνη στάση της χώρας μας στην κρίσιμη Συνδιάσκεψη του ερχόμενου Δεκεμβρίου.

Το WWF Ελλάς και η Greenpeace, στο πλαίσιο της από κοινού εκστρατείας τους «Μαζί για το Κλίμα», καλούν τα παιδιά όλης της χώρας να γράψουν και να ζωγραφίσουν μια κάρτα στον Πρωθυπουργό για τη σωστή στάση που πρέπει να τηρήσει η χώρα μας στην Κοπεγχάγη. Μέσα από ένα απλό φυλλάδιο, τα παιδιά παροτρύνονται να εκφράσουν με τον δικό τους αυθόρμητο και ειλικρινή τρόπο τη θέλησή τους για τη σωτηρία του πλανήτη.

Τα παιδιά καλούνται να ετοιμάσουν την κάρτα τους προς τον Πρωθυπουργό και να την αποστείλουν στο WWF Ελλάς, ως τις 30 Νοεμβρίου. Οι κάρτες θα παραδοθούν στον Πρωθυπουργό, αφού πρώτα εκτεθούν σε κατάλληλο χώρο για να έχει ευκαιρία να τις απολαύσει το κοινό.

Περισσότερα: WWF - Greenpeace Μαζί για το κλίμα

Friday, October 16, 2009

Η θεραπευτική αξία του λόγου


της Χάϊδως Ψιλοΐνη
Πηγή: Οδοδείκτες, τεύχος 26ο, Μάιος-Ιούνιος 2005

*Γιατρεύουν τα λόγια την ψυχή την οργισμένη* έλεγε ο ωκεανός στον δεσμώτη Προμηθέα και οι σημερινοί μελετητές επιβεβαιώνουν μέσα από σειρές μελετών ότι η αποδεδειγμένη θεραπευτική αξία καταγράφεται όχι μόνο στην εκφραζόμενη ψυχική ανακούφιση του ατόμου που εκφράζεται λεκτικά ή και τον αποδέκτη του λόγου του αλλά και σε ένα σύνολο οργανικών λειτουργιών που επηρεάζονται θετικά ή αρνητικά ανάλογα με τη συνειδητή ή μη αλλά και την δονητική ποιότητα του λόγου μας.

Η ανάπτυξη του λόγου διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου και είναι κυρίαρχη οδός επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.

Ο λόγος είναι μια δυνητική ικανότητα του ανθρώπου και είναι μια δημιουργική διεργασία. Κάθε φορά που μιλάμε οργανώνουμε ενεργητικά τις σκέψεις μας σε λέξεις και δεν επαναλαμβάνουμε αποθηκευμένες προτάσεις. Η γλώσσα δεν ορίζεται ως το άθροισμα πληροφοριών και αισθήσεων, αλλά ως μια λειτουργία που προκύπτει από την μετασχηματιστική επεξεργασία πληροφοριών και ερεθισμάτων στον εγκέφαλο και εκφράζει την δυναμική αλληλεξάρτηση μεταξύ της σκέψης, του αισθήματος και της βούλησης.

Δια του λόγου ο άνθρωπος εκφράζει την σκέψη και τα συναισθήματά του, την πρόθεση και τη βούλησή του σε μια προσπάθεια επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του και η επικοινωνία αυτή μπορεί να είναι, προφορική ή γραπτή, συνειδητή, ή να είναι μια μη λεκτική επικοινωνία - γλώσσα του σώματος - που μπορεί να λειτουργήσει τόσο συνειδητά όσο και ασυνείδητα.

Το γεγονός ότι ο λόγος είναι μια σύνθετη λειτουργία καθορίζει όχι μόνο αυτό που λέγεται αλλά και το πώς, το πότε και την πραγματική αιτία της εκφοράς του και ως εκ τούτου και το αποτέλεσμα που αυτός μπορεί να έχει τόσο σε αυτόν που τον εκπέμπει όσο και σε αυτόν που τον δέχεται.

Η γλώσσα κατά τον Ferdinand de Saussure ανταποκρίνεται στην αλλαγή και, ακριβώς, επειδή η γλώσσα αλλάζει, διαρκεί στον χρόνο. Η αλλαγή στην χρήση του λόγου είναι συστατικό της διάρκειάς της, είναι συστατικό της ζωής και ακολουθεί την αλλαγή της συνειδητότητας.

Ανάκλαση των ενδόμυχων σκέψεών μας ο λόγος μας εκφράζει την αληθή κατάσταση του όντος μας αλλά και τον βαθμό της συνειδητότητάς μας και η κατεύθυνση της αποτελεσματικότητάς του εξαρτάται άμεσα από την πνευματική κατάσταση και την πρόθεση της καρδιάς. Έτσι, μπορεί να επηρεάσει προς την κατεύθυνση της θεραπείας καθώς λειτουργεί επανορθωτικά μέσω της δράσης της δόνησης της Αγάπης προς την αποκατάσταση ενός όλου. Μπορεί, όμως, να δράσει προς την κατεύθυνση της ασθένειας, όταν μεταφέρει δονητικά αρνητικές και διαλυτικές αναφορές που τα αποτελέσματά τους άμεσα και σε μεγαλύτερη διάρκεια αποτυπώνονται τόσο στον άνθρωπο που εκφέρει τον λόγο όσο και στον αποδέκτη του (και όχι μόνο, μια και οι σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες έχουν αποδείξει ότι η μετάδοση της σκέψης και της δόνησης του λόγου ξεπερνά τα πεπερασμένα όρια του χώρου και του χρόνου).

Σε σωματικό επίπεδο έχει παρατηρηθεί με αξιοσημείωτη ακρίβεια ότι η μη έκφραση ή ο αρνητικός λόγος έχει σαν αποτέλεσμα τη διαιώνιση του στρες και, μέσω της υπερλειτουργίας των επινεφριδίων, την αύξηση τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής πίεσης, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι ο θετικός λόγος επηρεάζει την καλή λειτουργία της υπόφυσης και μέσω αυτής τη λειτουργία ολόκληρου του ορμονικού μας συστήματος.

Η αρνητική έκφραση έχει αποδειχθεί ότι έχει σημαντικά αποτελέσματα στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης και της μείωσης των Τ λεμφοκυττάρων, μειώνει την αντίσταση έναντι διαφόρων ιών, όπως του ιού του Ebstein Barr, των ιών της γρίππης και του ιού της ηπατίτιδας Β. Έχουν επίσης παρατηρηθεί αλλαγές όσον αφορά συμπτωματολογίες που έχουν σχέση με το αυτόνομο νευρικό σύστημα, όπως η αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της μυικής έντασης.

Η λεκτική έκφραση των συναισθημάτων ανακουφίζει μακροχρόνια το στρες και βοηθά στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων και του αλκοολισμού και τα αποτελέσματα εμφανίζονται τόσο σε υποκειμενικό επίπεδο όσο και αντικεινικά. Αντίθετα, η μη έκφραση αντανακλά τόσο στο αυτόνομο όσο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα και ισοδυναμεί με ένα μακροχρόνιο χαμηλής έντασης στρες. Τέτοιου είδους στρες μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει ψυχοσωματικές διαδικασίες και αυξάνει την πιθανότητα ασθενειών και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με το στρες.

Όπως οι καταπιεσμένες σκέψεις, τα αισθήματα και οι συμπεριφορές οδηγούν σε συναισθηματικό στρες, με τον ίδιο τρόπο η ειλικρινής λεκτική έκφρασή τους μειώνει το στρες.

Η δυνατότητα του λόγου είναι γνωστό ότι σχετίζεται άμεσα με τη δυνατότητα της ακοής, γι’ αυτό και οι διαταραχές αντίληψης του λόγου μπορεί να θεωρηθούν ως πρόβλημα ακουστικής ικανότητας. Μπορούμε να ακούσουμε αυτό που λέγεται ανάμεσα στις λέξεις; Μπορούμε να αισθανθούμε την προέλευση του λόγου και όχι απλώς τις λέξεις; Μπορούμε να αισθανθούμε αυτό που ο άλλος αισθάνεται όταν μιλά; Μπορούμε λίγο βαθύτερα να ακούσουμε τον πραγματικό εαυτό μας;

Μέσω του λόγου εκφράζουμε την σκέψη και τα συναισθήματά μας. Μέσω του λόγου επιβεβαιώνουμε τόσο στον εαυτό μας όσο και στους άλλους αυτό που θεωρούμε σημαντικό. Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε βοηθούν στην σχηματοποίηση των σκέψεων και των αντιλήψεών μας. Προσδιορίζουν τις προτεραιότητές μας, συγκεκριμενοποιούν τις ιδέες και τις γνώμες μας και εκφράζουν την οπτική μας για τον κόσμο και τις προθέσεις μας. Οι λέξεις έχουν δύναμη και αυτό που μεταφέρεται είναι όχι η εξωτερική τόσο έννοια που εκφράζουν αλλά η δόνηση της εσωτερικής μας αλήθειας. Και είναι σημαντική η επίπτωση που μπορεί να έχουν τόσο στον εαυτό μας όσο και στους άλλους καθώς άλλοτε εκφράζουν πρότυπα προκαθορισμένων εξωτερικά προγραμμάτων, επιτηδευμένες ανάγκες του εγώ, συγκρούσεις και κρυμμένες ασυνείδητες συμπεριφορές και άλλοτε συντονίζονται με την απλότητα, τη διαύγεια και την αλήθεια μας. Και στις δύο περιπτώσεις λειτουργούν σαν δονητικές εντολές που επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, τόσο τον εαυτό μας όσο και το άμεσο ή ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο εκφράζονται. Γι’ αυτό και η μεγάλη ανάγκη επανεκπαίδευσης του λόγου προς την κατεύθυνση ενός λόγου αληθούς και ορθού, ενός λόγου που τείνει ολοένα και περισσότερο να συντονίζεται και να συντονίζει προς την κατεύθυνση της Αγάπης και της θεραπείας, της ανακούφισης του πόνου, σε όποιο επίπεδο και αν αυτός παρουσιάζεται, και της επανόρθωσης της δυσαρμονίας, όπου αυτή εκφράζεται.

Friday, September 25, 2009

Ενσυναίσθηση


Πηγή: John Gottman - Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών, εκδ., ελληνικά γράμματα.

Για να πάρουμε τα συναισθήματα των παιδιών στα σοβαρά, χρειάζεται να διαθέτουμε ενσυναίσθηση, ικανότητα προσεκτικής ακρόασης και θέληση να δούμε τα πράγματα από τη δική τους οπτική γωνία. Απαιτείται ακόμη μια κάποια ανιδιοτέλεια εκ μέρους μας. Οι ψυχολόγοι που ασχολούνται με τη συμπεριφορά έχουν παρατηρήσει ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ζητούν από τους ανθρώπους που τα φροντίζουν να ικανοποιούν κάποια ανάγκη ή επιθυμία τους με συχνότητα τρεις φορές το λεπτό κατά μέσο όρο. Υπό ιδανικές συνθήκες, ένας πατέρας ή μια μητέρα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του παιδιού με καλή διάθεση. Όταν όμως οι γονείς είναι κουρασμένοι, αγχωμένοι ή αναστατωμένοι, οι συνεχείς και μερικές φορές παράλογες απαιτήσεις του παιδιού είναι δυνατόν να τους εξαγριώσουν.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται επί αιώνες. Και παρόλο που πιστεύω ότι οι γονείς ανέκαθεν αγαπούσαν τα παιδιά τους, τα ιστορικά στοιχεία μαρτυρούν ότι, δυστυχώς, οι προηγούμενες γενιές δεν αναγνώριζαν πάντοτε την ανάγκη για υπομονή, αυτοσυγκράτηση και ευγένεια των ανθρώπων που ασχολούνταν με τα παιδιά. Ο ψυχίατρος Lloyd deMause στο βιβλίο του «Η εξέλιξη της παιδικής ηλικίας», που εκδόθηκε το 1974, σκιαγραφεί μια τρομακτική εικόνα της παραμέλησης και της σκληρότητας που βιώναν για αιώνες τα παιδιά στο δυτικό κόσμο. Βεβαίως, το έργο του deMause δείχνει ότι καθ’ όλο το 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα η θέση των παιδιών βελτιωνόταν σταδιακά. Κάθε νέα γενικά γονέων αποδεικνυόταν καλύτερη από την προηγούμενη σε ό,τι αφορούσε την ικανοποίηση των φυσικών, ψυχολογικών και συναισθηματικών αναγκών των παιδιών. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο deMause, η ανατροφή ενός παιδιού «έγινε λιγότερο μια διαδικασία κατάκτησης της θέλησής του και περισσότερο μια διαδικασία εκπαίδευσής του, καθοδήγησής του σε σωστά μονοπάτια, προσαρμογής και κοινωνικοποίησής του».

...

Οι κοινωνικοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα νήπια, ήδη από τη μέρα της γέννησής τους, διαθέτουν μια εκπληκτική ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να μαθαίνουν τα κοινωνικά και συναισθηματικά μηνύματα των γονέων τους. Σήμερα γνωρίζουμε ότι όταν αυτοί που αναλαμβάνουν τη φροντίδα ενός βρέφους αντιδρούν με ευαισθησία στα μηνύματά του – διατηρώντας μαζί του οπτική επαφή, παίρνοντας μέρος «στην παιδική συζήτηση» και αφήνοντάς το να ησυχάσει όταν δείχνει να βρίσκεται σε υπερδιέγερση – τότε και το βρέφος μαθαίνει από νωρίς να χειρίζεται τα συναισθήματά του. Σίγουρα θα εξακολουθήσει να διεγείρεται όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, αλλά θα είναι ικανό στη συνέχεια να ηρεμήσει από μόνο του.

Από την άλλη πλευρά, πάλι σύμφωνα με μελέτες, όταν αυτοί που φροντίζουν ένα βρέφος δε δίνουν προσοχή στα σήματα που εκπέμπει (για παράδειγμα, μια καταθλιπτική μητέρα που δε μιλά στο μωρό της, ή ένας αγχωμένος πατέρας ο οποίος σε μόνιμη βάση παίζει με το παιδί του με σκληρό και άγριο τρόπο), τότε και το βρέφος δεν αναπτύσσει τις ίδιες ικανότητες χειρισμού των συναισθημάτων του. Δε θα μάθει ότι τα ψελλίσματα και οι πρώτες του λέξεις προσελκύουν την προσοχή των γύρω του, και θα γίνει ένα ήσυχο και παθητικό, κοινωνικά αμέτοχο άτομο. Ή, ίσως, επειδή βρίσκεται σε συνεχή διέγερση, δε θα μάθει ότι το πιπίλισμα του δακτύλου ή το χάιδεμα της κουβέρτας το βοηθούν να χαλαρώνει.

Καθώς το παιδί μεγαλώνει, γίνεται όλο και πιο σημαντικό το να μάθει να ηρεμεί και να επικεντρώνει την προσοχή του. Οι ικανότητες αυτές του επιτρέπουν να προσέχει τα μηνύματα που του απευθύνουν οι γονείς, οι άνθρωποι που το φροντίζουν και αυτοί που βρίσκονται στο περιβάλλον του. Η χαλάρωση βοηθά το παιδί να συγκεντρωθεί στη μάθηση και να στρέψει την προσοχή του στην επίτευξη ειδικών στόχων. Με την πάροδο του χρόνου οι ικανότητες αυτές γίνονται όλο και πιο χρήσιμες, καθώς βοηθούν το παιδί να μάθει να μοιράζεται τα παιχνίδια, να παίζει ρόλους και «να τα πηγαίνει καλά» με τους συντρόφους του στο παιχνίδι. Η λεγόμενη ικανότητα αυτορύθμισης βοηθά το παιδί να πλησιάζει νέες ομάδες παιδιών για να παίξει μαζί τους, να κάνει νέους φίλους και να αντιμετωπίζει την απόρριψη όταν οι συνομήλικοί του τού γυρίζουν την πλάτη.

Η γνώση περί της ύπαρξης αυτού του δεσμού ανάμεσα στην ανταπόκριση των γονέων και στη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών αυξήθηκε τις δύο τρεις τελευταίες δεκαετίες. Έχουν γραφεί αναρίθμητα βιβλία που επισημαίνουν στους γονείς πόσο κρίσιμο είναι να προσφέρουν στοργή και ανακούφιση στα νήπια όταν αυτά είναι για κάποιο λόγο στεναχρημένα. Καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν, οι γονείς καλούνται να εφαρμόσουν θετικές μορφές πειθαρχίας: να τα επαινούν και όχι να τα επικρίνουν. Να τα ανταμείβουν και όχι να τα τιμωρούν. Να τα ενθαρρύνουν και όχι να τα αποθαρρύνουν. Οι θεωρίες αυτέ ευτυχώς μας απομακρύνουν από τις εποχές εκείνες που οι γονείς πίστευαν ότι θα κακομάθαιναν τα παιδιά τους αν δεν τους έδιναν ένα χέρι ξύλο όταν χρειαζόταν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η καλοσύνη, η θαλπωρή, η αισιοδοξία και η υπομονή αποτελούν καλύτερα μέσα διαπαιδαγώγησης από το ξύλο προκειμένου να αναθρέψουμε συναισθματικά υγιή παιδιά.

Friday, September 04, 2009

Υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς

Πηγή: Μαθαίνοντας να ζούμε με τις δασικές πυρκαγιές - Παύλος Κωνσταντινίδης.

Τα σημαντικότερα υλικά κατάσβεσης είναι το νερό και το χώμα. (Υπάρχουν και οι επιβραδυντικές ουσίες, όμως η χρήση τους γίνεται αποκλειστικά από τους επαγγελματίες δασοπυροσβέστες).

Χρήση νερού

Το νερό όταν βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα και σε κοντινή απόσταση, αποτελεί το πιο αποδοτικό όπλο για την καταστολή μιας πυρκαγιάς, ιδίως όταν συνδυάζεται με ολοκληρωμένες στρατηγικές, όπως η σύγχρονη διάνοιξη ή η διαπλάτυνση αντιπυρικών ζωνών. Το νερό διασπά το τρίγωνο της φωτιάς σε δύο πλευρές του: μειώνοντας τη θερμοκρασία των καυσίμων και την ποσότητα οξυγόνου (όταν χρησιμοποιείται ως νέφος).

Η μεταφορά του γίνεται κυρίως με τα πυροσβεστικά οχήματα, με μεταφερόμενους επινώτιους πυροσβεστήρες, με βυτία, αλλά ακόμη και με μικρότερα δοχεία (κουβάδες, τενεκέδες κ.λπ.).

Όταν συμμετέχετε σε κατάσβεση και χρησιμοποιείτε νερό, έχετε υπόψη τα εξής:

Επειδή στο μέτωπο της φωτιάς το νερό βρίσκεται συνήθως σε περιορισμένες ποσότητες, μην το σπαταλάτε. Όταν δεν έχετε στόχο, κλείστε τη μάνικα. Προσπαθήστε με τη μικρότερη ποσότητα να καλύψετε μεγαλύτερη έκταση καυσίμων. Μία σταγόνα νερό σβήνει ένα σπίρτο, εφόσον χρησιμοποιηθεί στη βάση της φλόγας. Όταν το νερό χρησιμοποιείται σωστά, ένας όγκος του καλύπτει τριακοσαπλάσια ποσότητα καύσιμων υλικών. Βεβαιωθείτε ότι το σημείο που προσβάλατε, έχει σβήσει τελείως. Εάν παραμένουν αδύναμες φλόγες, μπορεί να αναζωπυρώσουν τη φωτιά.

Εάν συμμετέχετε σε ομάδα που σβήνει τις φωτιές με πυροσβεστικό όχημα, έχετε υπόψη σας τα εξής:

Σε έρπουσες πυρκαγιές χόρτων, χλοοτάπητα ή μικρών θάμνων το όχημα κινείται αργά κατά μήκος (παράλληλα) του κύριου μετώπου της φωτιάς, και το νερό ρίχνεται στη βάση των φλογών. Εάν η βάση της φλόγας δε φαίνεται εξαιτίας της πυκνότητας των φυτών, ρίξτε το νερό ως σπρέι στο σημείο που αρχίζει να εμφανίζεται η φλόγα.

Όταν καίγονται μεγάλα δένδρα, η ρίψη του νερού πρέπει να αρχίζει από τη βάση και να συνεχίζει προς τα πάνω.

Όταν το μέτωπο είναι πολύ θερμό και το πλησίασμα δύσκολο η κατάσβεση γίνεται από μακριά, με ευθείες βολές. Όταν το πλησίασμα στις φλόγες είναι εύκολο, χρησιμοποιείστε το νερό με βολές σπρέι. Το σπρέι από τη μια καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια και από την άλλη χρησιμοποιείται ως ασπίδα για τη θερμότητα. Επειδή με την ευθεία βολή σπαταλάται περισσότερο νερό από το απαιτούμενο, στην αρχή ρίξτε μακρινές ευθείες βολές, για να χαμηλώσετε τη θερμοκρασία των καυσίμων, και στη συνέχεια πλησιάστε και εφαρμόστε ρίψεις σε μορφή σπρέι. Ευθείες βολές χρησιμοποιείστε και για την κατάσβεση υψηλών κορυφών δένδρων, και σπρέι για την κατάσβεση χαμηλών δένδρων.

Εάν το νερό τελειώνει και αντιληφθείτε ότι δε θα μπορέσετε να σταματήσετε τη φωτιά, κάντε οικονομία και αλλάξτε μέθοδο προσβολής. Το ίδιο κάντε και όταν η ρίψη νερού χαμηλώσει την ένταση της φωτιάς και το ύψος των φλογών. Ενεργείστε άμεσα με τους υπόλοιπους δασοπυροσβέστες, και με εργαλεία χειρός, σκαπτικά και κοπτικά, εφαρμόστε ξηρές μεθόδους.

Χρήση χώματος

Το χώμα είναι αρκετά αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς, ιδίως όταν το συνεργείο δε διαθέτει επαρκείς ποσότητες νερού. Για να έχει η προσπάθεια επιτυχία, θα πρέπει η ρίψη του χώματος να γίνεται σωστά. Σωστή χρήση σημαίνει, ότι ρίπτεται σε ολόκληρο το μήκος του μετώπου, με συνεχείς βολές, και διασκορπίζεται σε λεπτό στρώμα στη βάση των φλογών (ποτέ στην κορυφή τους). Συνεχείς διακοπές και αργός ρυθμός μειώνουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Όταν το έδαφος είναι σκληρό και το σκάψιμο δύσκολο, ας αναλάβουν δύο τουλάχιστον σύντροφοί σας να ασχολούνται με τη συγκέντρωση του σωρού του χώματος ,και οι υπόλοιποι να το ρίχνετε στις φλόγες.

Το χώμα είναι πολύ αποτελεσματικό για τον έλεγχο καιγόμενων κλαδιών, πεσμένων κορμών, πρέμνων και μικροσυστάδων θάμνων. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι μια φωτιά που φαινομενικά έσβησε από τη χρήση χώματος, μπορεί να διατηρείται κάτω από αυτό για πολύ ώρα, και στη συνέχεια, αφού κινηθεί υπόγεια, να ανέβει στην επιφάνεια, να αναζωπυρωθεί και να συνεχίσει το καταστροφικό έργο της. Για το λόγο αυτό, μετά τον έλεγχο του μετώπου, θα πρέπει να ξεσκεπάζονται τα καμένα υλικά, για να γίνει, όπου χρειάζεται, οριστική κατάσβεση.

Διαθέσιμη άμμος πυρόσβεσης

Η άμμος είναι ελαφριά, επειδή δεν κρατά υγρασία και χρησιμοποιείται εύκολα. Δεν καταπονεί το χρήστη και μπορεί να πεταχτεί και σε μεγαλύτερη απόσταση.

Η άμμος επειδή δε δημιουργεί με το πέρασμα του χρόνου συσσωματώσεις, ακόμη κι όταν βρέχεται, μπορεί να αποθηκευθεί πολύ εύκολα για πολλά χρόνια. Μπορείτε να τοποθετήσετε βαρέλια γύρω και μέσα στο κτήμα σας, γεμάτα άμμο.

Επειδή τα βαρέλια σκουριάζουν, μπορείτε να ανοίξετε διάσπαρτους λάκκους στον κήπο σας, μικρού βάθους και να τους γεμίσετε με άμμο. Πάνω από την άμμο και σε πάχος 15-20 εκατοστών στρώστε ελαφρύ χώμα και φυτέψτε ανθοφόρα ετήσια φυτά. Σε περίπτωση που συμβεί πυρκαγιά, αφαιρέστε το χώμα (μπορείτε να το ρίξετε επίσης στις φλόγες) και θα έχετε μεγάλες ποσότητες χρησιμοποιήσιμης άμμου γύρω και μέσα στο κτήμα σας.

Τέλος, μπορείτε να δημιουργείσετε υπερυψωμένα πέτρινα παρτέρια, που θα τα γεμίζετε με άμμο. Πάνω από την άμμο ρίξτε 15-20 εκατοστά ελαφρού χώματος και φυτέψτε διακοσμητικά ανθοφόρα ετήσια λουλούδια (όχι θάμνους). Παρτέρια μπορείτε να δημιουργήσετε περιμετρικά στον αυλόγυρό σας και γύρω από τα μεγάλα δένδρα του κήπου σας.

Οι κατασκευές αυτές εκτός του ότι χρησιμοποιούνται ως αποθήκες υλικού κατάσβεσης και ως διακοσμητικά παρτέρια, συγχρόνως δημιουργούν αντιπυρικές ζώνες, αφού διασπούν τη συνέχεια της υπόλοιπης καύσιμης βιομάζας του κήπου.

Εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς

Πηγή: Μαθαίνοντας να ζούμε με τις δασικές πυρκαγιές - Παύλος Κωνσταντινίδης.

Κατά τη διαδικασία κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς χρησιμοποιείται ένα πλήθος εργαλείων, μηχανών και οργάνων, τα οποία διαρκώς βελτιώνονται. Η χρήση κάθε πυροσβεστικού μέσου μειώνεται τόσο, όσο ανεκπαίδευτοι είναι οι χρήστες τους.

Ο εθελοντής δασοπυροσβέστης είναι δυνατό να χρησιμοποιεί μόνο μέρος του μεταφερόμενου εξοπλισμού και κυρίως τα σκαπτικά και κοπτικά εργαλεία ή τους επινώτιους πυροσβεστήρες.

Σκαπτικά εργαλεία

Τα βασικότερα χρησιμοποιούμενα σκαπτικά εργαλεία για την κατάσβεση των πυρκαγιών είναι τα φτυάρια, οι σκαπάνες (κασμάδες και τσάπες) και οι τσουγκράνες.

Τα σκαπτικά μηχανήματα είναι πολύ χρήσιμα σε ξηρές κατασβέσεις, δηλαδή όταν δεν υπάρχει επάρκεια νερού.

Μπορεί να προσφέρουν καθοριστική βοήθεια κατά την πρώτη φάση της πυρκαγιάς, όπου το μέγεθός της είναι ακόμη μικρό και οι φωτιές έρπουσες. Πρέπει να αποτελούν το βασικό εξοπλισμό, όχι μόνο των δασοπυροσβεστικών συνεργείων, αλλά και των κατοίκων που γειτονεύουν με εύφλεκτες δασικές εκτάσεις.

Κοπτικά εργαλεία

Τσεκούρια, χειροκίνητα πριόνια, αλυσοπρίονα, κλαδευτήρια αποτελούν τα βασικά κοπτικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται από εθελοντές για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Τα κοπτικά εργαλεία είναι πολύ χρήσιμα για τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, για τη μείωση της καύσιμης ύλης και για τον καθαρισμό του χώρου γύρω από οικίες.

Για την ταχεία διάνοιξη νέων αντιπυρικών ζωνών κατά τη διάρκεια της φωτιάς, τα αλυσοπρίονα αποτελούν σημαντικότερο εργαλείο. Για την κοπή μεγάλων δένδρων, η χρήση τους πρέπει να γίνεται μόνο από επαγγελματίες υλοτόμους. Για το λόγο αυτόν αποτελεί πλήγμα ο παροπλισμός των επαγγελματιών υλοτόμων τα τελευταία χρόνια. Εάν είστε εξοικειωμένος με τη χρήση του αλυσοπρίονου, δηλώστε το στο συντονιστή της δασοπυρόσβεσης. Θα του φανείτε πολύ χρήσιμος.

Χειροκίνητοι (επινώτιοι) πυροσβεστήρες

Πρόκειται για μικρού μεγέθους πυροσβεστήρες, που μεταφέρονται στην πλάτη των δασοπυροσβεστών (επινώτιοι) και περιέχουν συνήθως επιβραδυντικά υλικά ή νερό. Η χρήση τους περιορίζεται μόνο σε μικρού μεγέθους έρπουσες πυρκαγιές, εκεί όπου δεν μπορούν να μεταβούν τα πυροσβεστικά οχήματα ή για την προστασία οχημάτων και κατοικιών.

Κλαδιά και υφάσματα

Οι πολίτες που συμμετέχουν εθελοντικά στη δασοπυρόσβεση, συνήθως χρησιμοποιούν πρόχειρα εργαλεία κατάσβεσης, όπως είναι κλαδιά δένδρων με πλούσιο φύλλωμα και λινάτσες ή άλλα χονδρά και δύσφλεκτα υφάσματα. Η χρήση αυτών των μέσων είναι αρκετά αποδοτική σε έρπουσες φωτιές, ιδίως όταν καίγονται χλόη και μικροί θάμνοι.

Η χρησιμοποίηση των κλαδιών και της λινάτσας θα πρέπει να γίνεται με χτύπημα της βάσης της φλόγας, με κατεύθυνση προς την ίδια τη φωτιά. Με τον τρόπο αυτόν οι σπίθες που δημιουργούνται από το χτύπημα, θα κινηθούν προς την καμένη και όχι προς την άκαυτη μεριά.

Δυστυχώς η προσπάθεια για την κίνηση αυτή, φέρνει το χειριστή πολύ πιο κοντά στο μέτωπο της φωτιάς, με αποτέλεσμα τη γρήγορη κόπωση.

H ευθύνη είναι συλλογική

Μετά την τελευταία καταστροφή δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να πούμε: τα περισσότερα τα είχαμε πει το 2007, όταν οι πυρκαγιές κατέκαυσαν την Πάρνηθα και την Πελοπόννησο.

Σήμερα αυτό που (ξανα) λέμε είναι ότι η ευθύνη είναι συλλογική: ο ασυντόνιστος κρατικός μηχανισμός, η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση, οι καταπατήσεις δασικών εκτάσεων, η έλλειψη δασολογίου, η ατιμωρησία των αυθαιρετούντων, η επέκταση των αστικών περιοχών σε δάση και δασικές εκτάσεις χωρίς παράλληλα να αναπτύσσεται μια περιβαλλοντική συνείδηση, οι σκουπιδότοποι, οι υλοτομίες, η επιβράβευση των κερδοσκόπων από την πολιτεία… Αυτή είναι η εικόνα της κοινωνίας μας και της πολιτείας μας επίσης.

Περισσότερα: Anima

Wednesday, June 17, 2009

ΦΩΤΙΕΣ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ

Όποιος κτίζει κοντά σε δάσος υποθηκεύει την ασφάλεια του σπιτιού του. Είναι εξίσου επικίνδυνο με το κτίσιμο σε χειμάρρους, σεισμογενή ρήγματα ή στην άμμο της παραλίας. Η φωτιά, ως φαινόμενο, θα εκδηλώνεται πάντα με την ίδια σφοδρότητα όσο κι αν ο άνθρωπος βελτιώσει τα μέσα δασοπυρόσβεσης που διαθέτει, είτε υπάρχουν εμπρηστές είτε όχι. Είναι βέβαιο ότι, εάν αυτή η σκληρή αλήθεια είχε ειπωθεί πριν από καιρό, πολλές νόμιμες ή παράνομες οικοπεδοποιήσεις δασικών εκτάσεων θα είχαν αποτραπεί.


****************************


Η συνεχής αναφορά σε εμπρηστές ξεκίνησε, δικαιολογημένα, από τη δράση των
καταπατητών της αττικής γης. Οι επιστημονικές καταγραφές του καθηγητή Νίκου Στάμου, όμως, δείχνουν ότι τη δεκαετία 1983-1992, από τις 13,196 πυρκαγιές, οι εξακριβωμένοι και οι πιθανοί εμπρησμοί ανέρχονταν σε 2,351 (18%). Ένα ποσοστό 75% των πυρκαγιών οφείλεται σε αμέλεια… Όμως, οι κρατικές υπηρεσίες, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν την αναποτελεσματικότητα των αντιπυρικών μέτρων, καλλιέργησαν το μύθο ότι κάθε φωτιά οφείλεται σε εμπρησμό. Το αποτέλεσμα ήταν να πιστέψουν όλοι ότι για να κάψεις ένα δάσος πρέπει να είσαι επιστήμονας-εμπρηστής, με αυξημένες γνώσεις στην τοπογραφία, τη σύνθεση της βλάστησης, την πρόβλεψη του καιρού και να διαθέτεις εμπρηστικούς μηχανισμούς τελευταίας τεχνολογίας. Αυτό φυσικά είχε τρομακτική επίδραση στην αύξηση των πυρκαγιών. Ο αποπροσανατολισμένος πολίτης είναι πεπεισμένος ότι, εφ΄όσον δεν έχει δόλο, δεν μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Έχουμε μετατραπεί σε μια εφησυχάζουσα κοινωνία που δεν προσέχει ούτε πού πετά ένα αναμμένο τσιγάρο.

****************************

Σε καλύτερα οργανωμένες χώρες εκπονούνται συνεχώς ολοκληρωμένα προγράμματα ενημέρωσης των πολιτών και εκπαίδευσης των μαθητών - κάτι που θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει και εδώ από τις πρώτες τάξεις του σχολείου -, εκδίδονται, καθημερινά, δελτία επικινδυνότητας για πρόκληση πυρκαγιάς, και πληροφορίες για τις ενέργειες που πρέπει να αποφεύγονται σε επικίνδυνες καιρικές συνθήκες. Στη χώρα μας, εκτός από ανούσια τηλεοπτικά σποτάκια που διαφημίζουν τον τρόπο εκπαίδευσης των πυροσβεστών ή πόσους υπολογιστές έχει το συντονιστικό κέντρο, τίποτε σημαντικό δεν γίνεται. Και δεν θα ‘θελα να σχολιάσω ότι ενώ ολόκληρη η Ελλάδα καιγόταν, αυτά συνέχισαν να προβάλλονται.

****************************

Θολώνει το νου η ενημέρωση που παρέχεται στους πολίτες κάθε φορά που μια δασική πυρκαγιά βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα ΜΜΕ, με τη λειτουργική αρχή τους ότι η κακή είδηση πουλά περισσότερο, τροφοδοτούν το συναίσθημα με εικόνες καμένων δέντρων, ζώων, σπιτιών… Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα ρεπορτάζ είναι ότι δεν υπάρχει αύριο μετά τη φωτιά.


****************************


Οι εντολές αποκατάστασης των καμένων εκτάσεων έχουν μόνο ποσοτικές παραμέτρους. Ποτέ ποιοτικές. Κανέναν δεν ενδιαφέρει τι φυτεύεται, αρκεί οι φυτεύσεις να καλύπτουν μεγάλη έκταση. Στο πληγωμένο από τη φωτιά οικοσύστημα καλούνται τα σχολεία, οι φορείς, οι σύλλογοι, οι πολίτες γενικά, να συμμετάσχουν σε άχρηστες και πολλές φορές επιζήμιες αναδασώσεις. Αγνοείται απ’ όλους ότι η φύση έχει προστατέψει και έχει φυλάξει πλούσιο αναγεννητικό υλικό, που είναι έτοιμο να ξαναδημιουργήσει το δάσος. Βαριά μηχανήματα, προκειμένου να ανοίξουν χώρους φύτευσης, ξηλώνουν τους θάμνους, που θα παραβλάσταιναν σύντομα και θα προστάτευαν άμεσα το έδαφος. Οι σπόροι των πεύκων σκεπάζονται με το χώμα του οργώματος ή συνθλίβονται από τις ρόδες των οχημάτων. Στη θέση των ντόπιων, άριστα προσαρμοσμένων, φυτών τοποθετείται ό,τι διαθέσιμο έχουν τα κρατικά φυτώρια, όπως αγγελικές, πικροδάφνες, πυράκανθοι, που προορίζονται για τα πάρκα ή τις αυλές των σπιτιών και είναι τελείως ακατάλληλα για δασικά οικοσυστήματα.

Aποσπάσματα από το άρθρο του Δρ. Π. Κωνσταντινίδη που είχα δημοσιεύσει πριν 2 χρόνια.

Οδηγίες αυροπροστασίας για τις πυρκαγιές.

Tuesday, June 09, 2009

Φρούτα: πηγή ενέργειας και ζωής

Η θερμιδική αξία των φρούτων είναι μικρή και κυμαίνεται, ανάλογα με το φρούτο, από 45 έως 100 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια. Τα φρούτα περιέχουν κυρίως υδατάνθρακες (φρουκτόζη – γλυκόζη), ελάχιστες πρωτεΐνες και, ορισμένα, ίχνη λίπους (εκτός από το αβοκάντο, που είναι πλούσιο σε λιπαρά). Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό και είναι πλούσια σε μεταλλικά άλατα και βιταμίνες.

Ευεργετικές ιδιότητες: Περιέχουν άφθονα αντιοξειδωτικά στοιχεία, βιταμίνες, μέταλλα και επίσης ειδικά ένζυμα και ουσίες που βοηθούν στην απρόσκοπτη λειτουργία του οργανισμού, στην ενίσχυση της άμυνάς του απέναντι στις μολύνσεις και στον καλύτερο μεταβολισμό των θρεπτικών στοιχείων των άλλων τροφών. Για παράδειγμα, ορισμένα στοιχεία των φρούτων, όπως η βιταμίνη C και οι βιοφλαβονιδίνες (βιταμίνη Ρ), ενισχύουν το το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Επίσης κάποια φρούτα περιέχουν παρόμοιες ουσίες με τα λαχανικά (π.χ. λυκοπένιο το καρπούζι), που αυξάνουν την προστασία μας απέναντι στις ελεύθερες ρίζες.

Προσοχή! Η επικινδυνότητα των συμβατικών φρούτων που αναπτύσσονται με τη βοήθεια χημικών λιπασμάτων και φαρμάκων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από το είδος των φαρμάκων, την ποσότητά τους και τον τύπο της καλλιέργειας. Ορισμένα όμως φρούτα με λεπτή φλούδα, όπως τα ροδάκινα και οι φράουλες, απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των χημικών φαρμάκων (οπότε αυτά καταλήγουν στον οργανισμό μας σε μεγάλες ποσότητες ακόμα κι όταν καθαρίζουμε τη φλούδα τους), ενώ τα φρούτα όπως οι μπανάνες, τα πορτοκάλια και τα λεμόνια απορροφούν σημαντικά μικρότερη ποσότητα, επειδή είναι χοντρόφλουδα κι αυτό εμποδίζει ένα σημαντικό ποσοστό των χημικών να περάσει στο εσωτερικό τους.

Βιολογικά φρούτα: Φρούτα βιολογικής καλλιέργειας ή βιολογικής γεωργίας θεωρούνται αυτά που έχουν παραχθεί με τον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας χωρίς τη χρήση βελτιωτικών ή φαρμάκων, όπως τα χημικά λιπάσματα, τα ζιζανιοκτόνα και οι ορμόνες. Κατά την κυκλοφορία τους στην αγορά τα προϊόντα αυτά επιβάλλεται να είναι πιστοποιημένα και να φέρουν ειδικό σήμα.
Πηγή: Ιαματικές τροφές του καλοκαιριού, περιοδικό Αρμονία.

Friday, May 29, 2009

Ιστορία της βιολογικής καταπολέμησης

Πηγή: Περιοδικό «Βιώσιμη ανάπτυξη» - Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2009, Δρ. Παύλος Σκεντερίδης, Εντομολόγος (Βio-insecta, Μονάδα παραγωγής ωφέλιμων εντόμων)

Coccinella septempuncata

Η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, την οικολογική ισορροπία αλλά και την ανθρώπινη υγεία έχει στρέψει το ενδιαφέρον παραγωγών και καταναλωτών στη βιολογική καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών των φυτών. Πρόκειται όμως για μια νέα μέθοδο καταπολέμησης; Είναι γνωστό ότι οι ωφέλιμοι οργανισμοί συντελούν στην οικολογική ισορροπία εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, μειώνοντας τους
αριθμούς των φυτοφάγων όταν αυτοί παίρνουν ανησυχητικές διαστάσεις για το οικοσύστημα. Πότε όμως ο άνθρωπος άρχισε να τους αξιοποιεί προς όφελός του;

Η εναλλακτική αυτή μέθοδος φυτοπροστασίας δεν ήταν άγνωστη παλαιότερα. Τον 2ο αιώνα μ.Χ. χρησιμοποιήθηκαν φυσικοί εχθροί από τους Κινέζους για την προστασία εσπεριδοειδών, ενώ το 300 μ.Χ. εμπορεύονταν φωλιές του είδους Oecophylla smaragdina εναντίων του λεπιδοπτέρου Tessaratoma papillosa. Το 1200,
αναγνωριζόταν η συμβολή ειδών Coddinellidae στον έλεγχο των αφίδων ενώ Άραβες χρησιμοποιούσαν μυρμήγκια εναντίων εχθρών των φοινικόδεντρων. Oι Van Leeuwenhoek (1701) και Vallisnieri (1706) περιέγραψαν πρώτοι το φαινόμενο του παρασιτισμού από έντομα. Το 1734, ο Reaumur συνιστούσε τη συλλογή αυγών χρύσωπα και τη μεταφορά τους μέσα στα θερμοκήπια ώστε να ελεγχθεί ο πληθυσμός των αφίδων. Το 1776 χρησιμοποιείται με επιτυχία σε πολλές περιοχές της Ευρώπης το αρπακτικό Picromerus bidens (Pentatomidae) εναντίων κοριών (Comex lectularius).

Oecophylla smaragdina

Σε συγγράμματα του 17ου και 18ου αιώνα άριχσε να περιγράφεται η δράση αρκετών ωφέλιμων εντόμων. Το 1800 ο Δαρβίνος περιγράφει μέλη της οικογένειας Ichneumonidae ως παράγοντα βιολογικού ελέγχου της κάμπιας του λάχανου. Ο Λυνναίος και ο Φαμπρίκιος περιέγραψαν αρκετά αρπακτικά διαφόρων οικογενειών, ενώ ο Vallot (1827) καθώς και οι Winnertz (1853) και Skuse (1870) αναφέρθηκαν στα ακαρεοφάγα δίπτερα της οικογένειας Cecidomyiidae. Την ίδια περίοδο, ο Hartig (Γερμανία) ασχολείται με τη μαζική εκτροφή και εξαπόλυση παρασιτοειδών των
λεπιδοπτέρων ενώ το 1840 εξαπολύονταν αρπακτικά εναντίων διαφόρων εχθρών αστικού πρασίνου στην Ιταλία.

Το 1882, παρασιτοειδή αυγών λεπιδοπτέρων του γένους Trichogramma αποστέλλονταν από την Αμερική στον Καναδά. Στην Καλιφόρνια (1888) έγινε η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια βιολογικού ελέγχου της βαμβακάδας των εσπεριδοειδών, Icerya purchase, από τον Coebele. Εξαπολύθηκαν αρπακτικά που
συλλέχθησαν από την Αυστραλία (Rodolia cardinalis) τα οποία κατάφεραν σε σύντομο χρονικό διάστημα να ελέγξουν τους πληθυσμούς του φυτοφάγου που είχε φέρει σε απόγνωση τους καλλιεργητές εσπεριδοειδών. Η χρήση του παρασιτοειδούς του αλευρώδη Encarsia formosa ήταν διαδεδομένη σε Αγγλία και Αυστραλία πριν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (Farr et al., 1976).

Η χρήση ισχυρών χημικών σκευασμάτων μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο περιόρισε σημαντικά την ανάπτυξη της βιολογικής καταπολέμησης. Η εισαγωγή του DDT και των χλωριωμένων τις δεκαετίες ’40 και ’50 εξαφάνιζε την ωφέλιμη εντομοπανίδα ενώ οι ομάδες φαρμάκων που ακολούθησαν είχαν μηδενική εκλεκτικότητα με
ιδιαίτερα επιβλαβείς συνέπειες για τα ωφέλιμα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την «εξαφάνιση» της βιολογικής καταπολέμησης από το προσκήνιο για περισσότερο από 30 χρόνια. Παρά τη δυσμενή επίδραση της εξάπλωσης αγροχημικών, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 επανεμφανίζεται η βιολογική καταπολέμηση, ενώ το 1982 στην Ολλανδία εφαρμόζεται σε 5500 στρέμματα θερμοκηπιακής τομάτας και 6000 στρ. Αγγουριάς (Ramakers, 1985). Το 1981 στον Καναδά, σε δείγμα 106 καλλιεργητών αναφέρθηκε 60-80% εξοικονόμηση του χρόμου που δαπανιόταν σε ψεκασμούς, 23% αύξηση της παραγωγής και 38% μείωση των εξόδων φυτοπροστασίας (Elliott, 1982).

Πολλά επιτυχή παραδείγματα από τότε έστρεψαν το ενδιαφέρον του κόσμου στη βιολογική καταπολέμηση με σημαντικότερο βέβαια κίνητρο τις θετικές επιδράσεις της μεθόδου στο περιβάλλον και στην υγεία του καταναλωτή.

Rodolia cardinalis

Thursday, May 21, 2009

Φωτοβολταϊκά στις στέγες σπιτιών με κίνητρα προς τους πολίτες

Φαίνεται ότι επιτέλους απαλείφονται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες στις Πολεοδομίες, αλλά και ότι η Πολιτεία θα παρέχει κίνητρα (φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις στην αγορά της κιλοβατώρας από την ΔΕΗ) για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις στέγες των σπιτιών.

Ο Υπουργός Ανάπτυξης ανακοίνωσε ότι σύντομα θα εκδοθεί κοινή υπουργική απόφαση των υπουργείων Ανάπτυξης, Οικονομίας και ΠΕΧΩΔΕ που θα ρυθμίζει όλα τα σχετικά αυτά θέματα.

Καιρός ήταν!

Περισσότερα: Πράσινα Κτίρια για έναν Πράσινο Κόσμο

Tuesday, May 12, 2009

Ιερά δάση και λατρεία των δέντρων - Πλάτανος

Οι δρυμώνες ήταν οι πρώτοι ναοί των θεών και τα ιερά δάση οι χώροι όπου τους λάτρευαν. Εδώ φανερώνονταν στους ανθρώπους οι πρωτόγονες φυσικές δυνάμεις που ξεσήκωναν τη φαντασία τους. Ο μύθος είναι η έκφραση του βαθειά ριζωμένου ενδιαφέροντος που ο αρχαίος άνθρωπος αισθανόταν για κάθε πράγμα που συνέβαινε στη φύση. Το αιώνιο γίγνεσθαι και αφανίζεσθαι ήταν για τους αρχαίους θεία συναρμογή. Γι’ αυτό αφιέρωναν στους θεούς τους ορισμένα δέντρα, που τα έβαζαν κάτω απ’ την προστασία των Αμαδρυάδων.

Ένα από τα πιο φημισμένα ιερά δάση στην αρχαιότητα ήταν η Άλτις της Ολυμπίας. Η παράδοση λέει πως το θρησκευτικό αυτό άλσος το διαμόρφωσε ο ίδιος ο Ηρακλής για τον πατέρα του τον Δία. Από τις περιγραφές του Παυσανία ξέρουμε ότι εκείνη την εποχή η περιοχή που βρίσκεται στις όχθες του Αλφειού δεν είχε πεύκα αλλά πλατάνια.

Άμεση σχέση με το μύθο της απαγωγής της Ευρώπης από τον Δία είχε ο πλάτανος που αναφέρει ο Θεόφραστος (1.9.5) στη Γορτύνα της Κρήτης. Ο πλάτανος αυτός, σε ανάμνηση του θεϊκού γάμου που έγινε κάτω από τη σκιά του, δεν έχασε ποτέ τα φύλλα του. Είναι αξιοσημείωτο ότι υπάρχουν σήμερα στην Κρήτη 29 άτομα μιας ποικιλίας πλατάνου που έχει αειθαλή φύλλα. Πρόκειται για μια μετάλλαξη που έγινε πολύ παλιά (Platanus orientalis var. cretica. Dode, κατά Καββάδα και Διαπούλη). Η απαγωγή της Ευρώπης από τον Δία, μασκαρεμένο σε ταύρο, είναι ένα θέμα που επανειλημμένα απασχόλησε ποιητές και καλλιτέχνες. Το ιερό αειθαλές πλατάνι, μάρτυρας για τη γέννηση της Μινωϊκής επικράτειας, παρακίνησε τους Γορτύνιους στην εκλογή ακόμα και της παράστασης των νομισμάτων τους.

Και σήμερα η λαϊκή παράδοση συνδέει τα πλατάνια αυτά με τις πιο περίεργες ιστορίες. Έτσι λέγεται πως σ’ ένα πλατάνι ανατολικά της Σούδας κρεμάστηκε από τους Τούρκους ένας παππάς, πράγμα που έκανε το πλατάνι να γίνει αειθαλές και επομένως αθάνατο. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, ο Άγιος Ιωάννης κρύφθηκε στην κουφάλα ενός πλάτανου, για ν’ αποφύγει ληστές, αλλά ανακαλύφθηκε και σκοτώθηκε. Από τότε το πλατάνι αυτό δε ρίχνει τα φύλλα του το χειμώνα.

Ο πλάτανος είχε γενικά εξαιρετική θέση ανάμεσα στα ιερά δέντρα. Το πράσινο φύλλωμά του αναγγέλλει από μακριά, στον διψασμένο οδοιπόρο, την κοντινή βρύση και τη φιλόξενη δροσιά. Το γεγονός αυτό και μόνο ίσως να έκανε τους αρχαίους να θεωρούν το πλατάνι σα δώρο των θεών που έπρεπε να λατρεύουν. Στην κοιλάδα του Λυδικού Μαίανδρου, ένα πλατάνι τόσο πολύ μάγεψε με την ομορφιά του τον Ξέρξη, ώστε διέταξε να το στολίσουν με χρυσάφι και οι στρατιώτες του να το φρουρούν διαρκώς (Ηρόδοτος 7.31).

Επειδή ο πλάτανος φθάνει σε σχετικά μεγάλη ηλικία, πολλοί πιστεύουν ότι μπορούμε ν’ αναγνωρίσουμε σε ορισμένα άτομα τα φημισμένα δέντρα που περιγράφουν οι αρχαίοι. Στην Κω δείχνουν το παλιό πλατάνι κάτω απ’ το οποίο υποτίθεται πως δίδαξε ο Ιπποκράτης. Ακόμα και οι αρχαίοι θαύμαζαν τη μακροζωΐα του δέντρου. Έτσι ο Παυσανίας (8.23.3) περιγράφει ένα πελώριο πλατάνι στον αρκαδικό Ορχομενό, που έλεγαν πως είχε φυτευτεί από τον ίδιο τον Μενέλαο όταν μάζευε στρατιώτες για τον πόλεμο της Τροίας. Αυτός ο πλάτανος θα έπρεπε να είχε ηλικία 1300 χρόνων στην εποχή του Παυσανία, μια ηλικία που η λαϊκή δοξασία αποδίδει ακόμα σήμερα σε ορισμένα άτομα.

Φημισμένα ήταν και τα πλατάνια που στόλιζαν τους δρόμους της Ακαδημίας του Πλάτωνα στην Αθήνα. Στις αρχαίες Φαρές, ανατολικά από την Πάτρα και στη νότια όχθη του σημερινού ποταμού Πείρου, ο Παυσανίας (7.22.4) περιγράφει με ενθουσιασμό ένα δάσος από εξαιρετικά ωραία πλατάνια, με κορμούς κούφιους, όπου μπορούσαν να κατοικήσουν άνθρωποι. Και ο Πλίνιος (12.3.6) τοποθετεί το πλατάνι στην πρώτη θέση ανάμεσα στα δέντρα. Όταν το πλατάνι πρωτοφυτεύτηκε στη Σικελία, φάνηκε τόσο σπουδαίο, ώστε το πότιζαν με κρασί και πλήρωναν ένα δικαίωμα για τη σκιά του.

Πηγή: Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στη λογοτεχνία - Έλμουτ Μπάουμαν (Εκδόσεις Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης)

Thursday, April 23, 2009

Αϊ-Στράτης: Το πρώτο «πράσινο νησί»

Η προώθηση της «πράσινης» ενέργειας και της βιώσιμης ανάπτυξης είναι στις βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης και του υπουργείου Ανάπτυξης. Έως σήμερα, έχουν δρομολογηθεί προγράμματα και επιμέρους δράσεις που ενισχύουν αυτή την πολιτική, όπως ο νέος νόμος για τα φωτοβολταϊκά πάρκα, το σχέδιο νόμου για τα αιολικά πάρκα, το πρόγραμμα «Εξοικονομώ», το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, το πρόγραμμα αντικατάστασης - απόσυρσης παλαιών ενεργοβόρων συσκευών κ.ά.

Οικολογική ενεργειακή αυτάρκεια

Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο προωθεί το πρωτοποριακό έργο «Πράσινο Νησί» στον ακριτικό Αϊ-Στράτη. Σκοπός του έργου «Πράσινο Νησί» είναι η δημιουργία ενός νησιού το οποίο θα είναι ενεργειακά αυτάρκες και του οποίου οι ανάγκες θα καλύπτονται στο 100% από
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Το έργο θα στηριχτεί κυρίως σε:
  • Φωτοβολταϊκά
  • Αιολική ενέργεια
  • Παραγωγή βιοενέργειας μέσω της αξιοποίησης βιομάζας
Όλες οι ΑΠΕ θα χρησιμοποιηθούν και για ερευνητικούς σκοπούς.

Οι φορείς που συμμετέχουν στη μελέτη είναι:
  • Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες
  • Η ΔΕΗ
  • Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
  • Το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
  • Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Συντονιστής των φορέων είναι η ΔΕΗ Ανανεώσιμες.

Η επιλογή του Αϊ-Στράτη

Ο Αϊ-Στράτης, το νησάκι του βορειοανατολικού Αιγαίου που βρίσκεται λίγα μίλια νοτιοανατολικά της Λήμνου, δεν επιλέχθηκε τυχαία για το έργο αυτό. Είναι μικρό
νησί, με κάτω από 250 μόνιμους κατοίκους, συγκεντρωμένους σε έναν οικισμό, γεγονός που βοηθάει στην εφαρμογή σε μεγάλο βαθμό υφιστάμενων τεχνολογιών, οι οποίες θα προσαρμοστούν στις τοπικές ανάγκες και απαιτήσεις.

Έχει ελεγχόμενες ενεργειακές ανάγκες (ετήσια ζήτηση 1.500 MWh, μέγιστη ζήτηση ισχύος 280 k, μέση ημερήσια κατανάλωση 4 MWh). Επιπλέον, το συγκεκριμένο νησί είναι τόπος με μνήμες και συμβολισμούς, που συνδέεται με μία ταραγμένη περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Επιθυμία της κυβέρνησης και του υπουργείου Ανάπτυξης είναι η επιλογή να συμβολίζει και το πέρασμα της χώρας σε μια νέα εποχή. Σε μια εποχή προόδου, καινοτομίας, σεβασμού στην ποιότητα ζωής των πολιτών και στο περιβάλλον.

Καινοτομία σε διεθνές επίπεδο

Το σχέδιο για το «πράσινο νησί» είναι καινοτόμο όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Ανάλογα παραδείγματα 100% «πράσινων νησιών» υπάρχουν μόλις τρία σε ολόκληρο τον κόσμο: το King Island στην Αυστραλία, το Samsoe στη Δανία και
το Utsira στη Νορβηγία. Για την αποπεράτωσή του, απαιτείται η διενέργεια τεχνοοικονομικής μελέτης σκοπιμότητας, που προβλέπεται να ολοκληρωθεί ως τα τέλη Μαΐου 2009. Στη συνέχεια, ως το τέλος του έτους θα έχει υλοποιηθεί. Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Το κόστος θα οριστικοποιηθεί με ακρίβεια μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη, στα τέλη Μαΐου, αλλά εκτιμάται ότι θα κυμανθεί γύρω στα 10
εκατ. ευρώ.

Εκτός από το συμβολισμό και τα μηνύματα ευαισθητοποίησης που στέλνονται από μια τέτοια πρωτοβουλία, θα υπάρχουν και σημαντικά οφέλη. Το «πράσινο νησί» θα συμβάλει στην ανάπτυξη της τεχνογνωσίας πάνω στη χρήση των ΑΕΠ. Θα αποτελέσει πεδίο δοκιμών και ανάπτυξης των τεχνολογιών σε πραγματικές συνθήκες και θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την πολιτική της «πράσινης» οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, αλλά και εθνικό κεφάλαιο για περαιτέρω εκμετάλλευση και εξαγωγή.

«Πράσινη» ενεργοποίηση

Σύντομα, εντός του επόμενου τριμήνου, το υπουργείο σκοπεύει να προχωρήσει στην προκήρυξη και άλλων «πράσινων νησιών» (ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον νησιά όπως η Νίσυρος και η Τήλος). Τα projects αυτά δεν θα έχουν μόνο ερευνητικό χαρακτήρα, αλλά και εμπορικό, καθώς θα έχουν ως στόχο την προσέλκυση επενδύσεων στο χώρο των ΑΠΕ.

Σημειώνεται ότι, σε γενικότερο επίπεδο, από το 2004 έως σήμερα έχει επιτευχθεί ο τριπλασιασμός της εγκατεστημένης ισχύος της χώρας μας από ΑΠΕ (από 430 MW το 2004 σε 1.350 MW σήμερα). Έτσι, με σχέδιο και αποτελεσματικότητα, υλοποιείται ο κεντρικός στόχος της Ε.Ε: Το 2020 το 20% της ενέργειας που χρησιμοποιείται στη χώρα μας να προέρχεται από
ΑΠΕ, με παράλληλη μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας κατά 20% συγκριτικά με το 2000.

Πηγή: www.freesunday.gr

Friday, March 06, 2009

Ασωπός

Πηγή: ΣΚΑΪ
Φωτογραφία: Μη μαδάτε την Μαργαρίτα

Στην αρχαιότητα οι Πλαταιείς τον θεοποίησαν και τον αναγνώριζαν ως βασιλιά με καταγωγή από τον Κιθαιρώνα. Και όχι άδικα. Για αιώνες ο Ασωπός υπήρξε το βασικό συστατικό στοιχείο για τη επιβίωση ανθρώπων και ζωών, δίνοντας ζωή στον κάμπο και εισόδημα στους αγρότες.

Πριν από 40 χρόνια, με ειδικό διάταγμα της χούντας, το ποτάμι έγινε αποδέκτης λυμάτων και μετατράπηκε σε χαβούζα επικίνδυνων τοξικών, που ρέουν σε επιφανειακά και υπόγεια νερά σκοτώνοντας κάθε είδος ζωής. Περισσότερες από 200 βιομηχανίες ενθαρρύνθηκαν από την πολιτεία να απορρίπτουν τόνους υγρών αποβλήτων στον ποταμό Οι αναιμικοί κρατικοί έλεγχοι και τα "αστεία" πρόστιμα μετάλλαξαν τον Ασωπό από υγρότοπο σε βιομηχανική χαβούζα που μολύνει, αργά αλλά σταθερά, τον υδροφόρο ορίζοντα της Αττικής αλλά και τα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην Θηβαϊκή γη αλλά διακινούνται σε όλη την ελληνική αγορά ...

Σήμερα, με την ανοχή της Πολιτείας και την ενοχή ορισμένων ανθρώπων, ο Ασωπός είναι ένας νεκρός ποταμός Η ρύπανση του Ασωπού δεν αποτελεί πια μόνο τοπικό περιβαλλοντικό ζήτημα των Οινοφύτων. Η ρύπανση απλώνεται σα δηλητήριο σε όλη την Αττική υποθηκεύοντας το μέλλον των παιδιών μας. Ήρθε ο καιρός για "ποταμό (αντι)δράσεων" στη συνεχιζόμενη αυθαιρεσία.

Με ψήφισμά του, ο ΣΚΑΪ καλεί τους πολίτες να αντιδράσουν μέσω της υπογραφής τους στη συνεχιζόμενη υποβάθμιση του Ασωπού και των Οινοφύτων.

Με την υπογραφή μας ζητούμε:

  • διασφάλιση ποιότητας και έλεγχο των αγροτικών προϊόντων
  • εντατικοποίηση ελέγχων στο πόσιμο νερό
  • επανεξέταση των ορίων των επικίνδυνων ουσιών
  • άμεση κατασκευή δικτύου κεντρικού δικτύου επεξεργασίας βιομηχανικών επεξεργασμένων αποβλήτων
  • οριοθέτηση της κοίτης του Ασωπού
  • παρακολούθηση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων
  • καθορισμό ζωνών προστασίας στον Ασωπό
  • επανεξέταση των περιβαλλοντικών όρων των δραστηριοτήτων που ευθύνονται για την ρύπανση και εγκατάσταση σταθμών παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Υπογράψτε

Wednesday, February 18, 2009

Χαμηλώστε τη θέρμανση κατά 1ο C

Tα σπίτια είναι μία από τις κύριες πηγές των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, υπεύθυνο για την κλιματική αλλαγή. Τα 2/3 της ενέργειας που χρησιμοποιούνται για τα κτίρια είναι για ζεστό νερό και θέρμανση. Αν διαχειριστούμε προσεκτικά την οικιακή μας θέρμανση θα μειώσουμε την παγκόσμια θέρμανση του πλανήτη και θ' αποφύγουμε την περαιτέρω μόλυνση της ατμόσφαιρας γύρω μας.

Τα σπίτια μας συνήθως θερμαίνονται υπερβολικά. Η ιδανική θερμοκρασία δωματίου είναι 20ο C και τα υπνοδωμάτια είναι υγιεινότερα στους 16ο C. Κάθε ένας βαθμός που αυξάνει τη θερμοκρασία παράγει 7-11% αύξηση στην κατανάλωση της ενέργειας (εξαρτάται από το πόσο καλά μονωμένο είναι το σπίτι). Χρησιμοποιείστε τη θέρμανση σωστά και μονώστε καλά!

Thursday, February 05, 2009

Σήκωσε το χέρι σου!



Τα χέρια σας πρέπει να φροντίζουν και όχι να τιμωρούν! Σηκώστε το χέρι σας κατά της σωματικής τιμωρίας των παιδιών!

Tuesday, January 27, 2009

Κελτίς (Celtis australis L.)

Επιστημονική ονομασία: Celtis australis L.

Οικογένεια: Ulmaceae

Ελληνικό όνομα: Κελτίς

Γενικά: Φυλλοβόλο ανθεκτικό στη μεσογειακή ζώνη φυτό, με σταχτί λείο κορμό. Δένδρο που φθάνει τα 15 μέτρα ύψος και 15 μ. διάμετρο κόμης (κόμη πλατιά). Πιστεύεται ότι είναι ο λωτός των αρχαίων Ελλήνων. Ζει πολλά χρόνια.

Φύλλα: Τα φύλλα είναι γκριζοπράσινα, επιμήκη ή λογχοειδή, οδοντωτά, με διάσπαρτες άσπρες κηλίδες, χωρίς χλωροφύλλη. Η επάνω επιφάνεια διαθέτει σμηριγγώδη τριχίδια και η κάτω πυκνό χνούδι.

Κλιματικές απαιτήσεις: Είναι φυτό ανθεκτικό στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και στην παρατεταμένη ξηρασία. Είναι ευαίσθητο στους όψιμους παγετούς. Χρειάζεται γενικά ήπιους χειμώνες για να ευδοκιμήσει. Προτιμά περιοχές με θερμά καλοκαίρια και πολύ ήλιο.

Εδαφικές απαιτήσεις: Ευδοκιμεί σε εύφορο, γόνιμο, καλοστραγγισμένο, αργιλοπηλώδες έδαφος. Προτιμά χαλικοπαγή και αμμώδη εδάφη. Προσαρμόζεται εύκολα σε ξηρά, αβαθή και φτωχά εδάφη.


Άνθη – καρποί: Συνήθως τα άνθη είναι αρρενοθήλεα, όμως μπορεί λόγω ατροφίας να εμφανίζονται και ως μονογενή. Ανθίζει Μάρτιο – Απρίλιο. Οι καρποί είναι δρύπες που ωριμάζουν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο. Είναι συνήθως πολύχρωμοι, εδώδιμοι με γλυκιά γεύση.


Χρησιμότητα: Το ξύλο της είναι κιτρινοκαστανό, ως γκριζωπό. Παρά τη σκληρότητά του είναι εύκαμπτο. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή, οργάνων μουσικής, μπαστουνιών και για καλάμια ψαρέματος. Είναι πολύ ανθεκτικό σε προσβολές μυκήτων. Μόνο μερικές φορές ορισμένες αφίδες μπορεί να δημιουργήσουν μικροπροβλήματα.

Προτάσεις αναδασώσεων: Είναι είδος που προσαρμόζεται πολύ εύκολα σε διάφορα περιβάλλοντα. Αντέχει σε ψυχρά, θερμά, ξηρά, ανεμώδη και πολύ αλκαλικά εδάφη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εμπλουτισμό αναδασώσεων μεσογειακών οικοσυστημάτων. Επίσης είναι πολύ καλό για δρόμους ή για τη
δημιουργία σκιάς σε πλατείες.

Αντίδραση στις πυρκαγιές: Μέτριες φωτιές νεκρώνουν τα μικρά δενδρύλλια συνήθως τελείως. Στα μεγαλύτερα δένδρα οι νεκρώσεις περι
ορίζονται στις άκρες των κλαδιών. Σοβαρές πυρκαγιές νεκρώνουν ακόμη και τα μεγαλύτερα δένδρα. Μετά τη φωτιά παραβλαστάνει ταχύτατα.

Πολλαπλασιασμός: Η σπορά μπορεί να γίνει αμέσως μετά τη συλλογή των σπόρων. Φυτρώνει όμως καλύτερα όταν ωριμάζει σε κρύο πλαίσιο. Ο αποθηκευμένος καρπός στρωματώνεται για 2-3 μήνες και φυτρώνει Φεβρουάριο- Μάρτιο σε θερμοκήπιο. Οι ρυθμοί βλάστησης είναι συνήθως καλοί, αν και ο σπόρος χρειάζεται πάνω από 12 μήνες για να βλαστήσει. Ο σπόρος μπορεί να αποθηκευτεί για μεγάλο διάστημα, ακόμη και πάνω από 5 χρόνια. Αφού μεγαλώσουν αρκετά τα δενδρύλλια πρέπει να μεταφυτεύονται σε ατομικά δοχεία. Τα δενδρύλλια συνιστάται να αναπτύσσονται σε
κρύο ξύλινο πλαίσιο τον πρώτο τους χειμώνα και να μεταφυτεύονται στα τέλη της επόμενης άνοιξης ή στις αρχές του καλοκαιριού.


Πηγή: Επιλογή Δασικών Ειδών για Αναδασώσεις σε Πυρόπληκτες Περιοχές (με εκτενή εισαγωγή στο πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα) - Δρ. Παύλος Κωνσταντινίδης, Εντεταλμένος ερευνητής ΙΔΕ/ΕΘΙΑΓΕ & Δρ. Στυλιανός Γκατζογιάννης, Τακτικός ερευνητής ΙΔΕ/ΕΘΙΑΓΕ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2001

Tuesday, January 20, 2009

Hypericum perforatum

Πηγή: witch of daffodils
Φωτογραφία: Dr. Gerhard Keuck

Ένα από τα πλέον δημοφιλή βοτανικά εκχυλίσματα στη λαϊκή φαρμακολογία (και όχι μόνο) είναι το λάδι του υπερικού (Hypericum perforatum), ενός εξαιρετικού βοτάνου γνωστότερου και ως βαλσαμόχορτο, σπαθόχορτο ή χόρτο του Αη-Γιάννη.

Το υπερικόν το διάτρητον είναι φημισμένο από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το ευρύ φάσμα των εφαρμογών του, και αναφέρεται συχνά στα ιαματικά σκευάσματα του Γαληνού και του Διοσκουρίδη.

Λέγεται ότι η λέξη υπερικόν προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «υπερ» και «εικών» καθώς, κυρίως κατά το μεσαίωνα, κλωνάρια από το βότανο τοποθετούνταν πάνω από τις εικόνες των σπιτιών τη μέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη (24 Ιουνίου) για να εξορκίζουν το κακό.

Ο χαρακτηρισμός perforatum = διάτρητο οφείλεται στην εντύπωση που δίνουν τα κίτρινα πέταλα του άνθους του όταν γυρίσουν προς το φως: νομίζει κανείς ότι είναι διάτρητα. Στην πραγματικότητα είναι διάστικτα με σκούρες κουκίδες που περιέχουν αιθέρια έλαια και ρητίνες. Αν τρίψει κανείς τα πέταλα του βαλσαμόχορτου με τα δάχτυλά του, αυτά θα γίνουν κόκκινα εξαιτίας της υπερικίνης , μιας δραστικής ουσίας που περιέχουν οι κουκίδες.

Εκτός από την υπερικίνη, άλλα ενεργά συστατικά του βοτάνου είναι η
υπερφορίνη , τα φλαβονοειδή , οι τανίνες , και αιθέρια έλαια.

Το βαλσαμόχορτο έχει αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Θεωρείται αποτελεσματικό για την ισχιαλγία και τους ρευματικούς πόνους, και τους πόνους των αρθρώσεων. Επιπλέον, χρησιμοποιείται σαν άριστο επουλωτικό σε πληγές, μώλωπες και εγκαύματα πρώτου βαθμού. Λόγω της ηρεμιστικής και αναλγητικής του δράσης, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει της μόδας στις ΗΠΑ καθώς θεωρείται το εναλλακτικό prozaκ!

Πληροφορίες από: Richard Mabey, The New Age Herbalist, Simon & Schuster

Tuesday, January 13, 2009

Μνήμες του νεογνού από το εμβρυϊκό περιβάλλον

Πηγή: H μαγική επίδραση της μουσικής στα έμβρυα - Ελευθερία Βογιατζάκη, απόφοιτη του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών

Η μνήμη, είναι η πεμπτουσία της ανθρώπινης εμπειρίας, χωρίς την οποία δε θα μπορούσαμε να προοδεύσουμε, δεν θα μπορούσαμε να μαθαίνουμε από την εμπειρία και δεν θα ήμασταν σε θέση να αναπτύξουμε την προσωπική μας ταυτότητα. Όπως αναφέρεται στο άρθρο της Giselle E.Whitwell, τα βρέφη προτιμούν να ακούν ιστορίες, ρυθμούς και ποιήματα που άκουσαν μέσα στη μήτρα. Η ακουστική φασματοσκοπία που κάνει δυνατή τη λεπτομερή ανάλυση του ήχου, απέδειξε ότι τα έμβρυα μπαίνουν στη διαδικασία μάθησης από την ενδομήτρια περίοδο. Από την 27η εβδομάδα της κύησης, το κλάμα του μωρού ήδη εμπεριέχει κάποια στοιχεία της ομιλίας όπως το ρυθμό αλλά και φωνητικά χαρακτηριστικά της μητέρας του. Σύμφωνα με μελέτες του Ελληνικού Κέντρου Βιοσύνθεσης, οι αντιδράσεις των νεογνών στη γλώσσα, είναι αποτέλεσμα των ήχων που άκουγε το έμβρυο κατά την ενδομήτρια περίοδο.

Υπάρχουν αρκετά στοιχεία από μελέτες σε νεογνά που υποστηρίζουν ότι τα έμβρυα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να θυμούνται ανθρώπινες φωνές. Έρευνα των De Casper και Fifer (1980) έδειξε την προτίμηση των νεογνών στη μητρική φωνή συγκριτικά με μια άγνωστη κατά την ανάγνωση μιας νουβέλας (οικείο ενδομήτριο ερέθισμα, αφού η μητέρα έκανε μεγαλόφωνη ανάγνωση του συγκεκριμένου αποσπάσματος καθημερινά, τις έξι τελευταίες εβδομάδες της κύησης). Μελέτη των Moon, Cooper και Fifer (1993), έδειξε την προτίμηση των νεογνών στη μητρική γλώσσα, συγκριτικά με μια ξενόγλωσση προφορά. Έτσι, τα μωρά των Γάλλων δείχνουν να προτιμούν να ακούν Γαλλόφωνους, ενώ τα μωρά Ρώσων, προτιμούν να παρατηρούν ανθρώπους που μιλούν Ρωσικά Τα έμβρυα όπως είναι λογικό, μπορεί να μην αντιλαμβάνονται το ακριβές περιεχόμενο των λέξεων, ή του μουσικού ερεθίσματος, έχουν όμως απόλυτη επίγνωση του συναισθηματικού τους περιεχομένου, όπως αυτό μεταφέρεται από τη μητέρα τους. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η αντίληψη του γονιού για τον κόσμο μεταδίδεται «χημικά» στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Παρά το γεγονός ότι το έμβρυο δεν καταλαβαίνει τα γεγονότα που προκαλούν την αισθηματική αντίδραση της μητέρας, συνειδητοποιεί τις σωματικές αντιδράσεις και εντυπώσεις του συναισθήματος. Με αυτόν τον τρόπο, το έμβρυο υιοθετεί «χημικά» από τη μήτρα ακόμα, τις γονικές αντιλήψεις και η συμπεριφορά του προσαρμόζεται σύμφωνα με αυτές. Φαινομενικά, μπορεί το έμβρυο να είναι ασφαλές μέσα στη μήτρα, αλλά να νιώθει την απόρριψη και το φόβο. Κατά συνέπεια, είναι πιθανόν να φτάνει στον κόσμο κουβαλώντας ένα ασυνείδητο φορτίο αβεβαιότητας και άγχους, σχετικά με την ταυτότητα και τις ρίζες του (Ελληνικό Κέντρο Βιοσύνθεσης 2005). Στο άρθρο Music aids development in the womb, o Gabriell L.Federico αναφέρεται σε μια μητέρα ενός βρέφους 10 μηνών, το οποίο έκλαιγε ακατάπαυστα. Προκειμένου να το ηρεμήσει, έβαζε μουσική Mozart, κάτι που έκανε και για να χαλαρώσει η ίδια, κατά το τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης της, από τον θάνατο του πατέρα της, χωρίς αποτέλεσμα όμως, αφού συχνά ξεσπούσε σε κλάματα. Το έμβρυο συνέδεσε τη μουσική Mozart με το λυγμό της μητέρας του, και ακόμα 10 μήνες μετά τη γέννησή του, αναστατωνόταν και έκλεγε στο άκουσμα αυτής της μουσικής. Σε μελέτη που έγινε στην Αυστραλία, Chamberlain(1995), έγκυες γυναίκες παρακολούθησαν ένα απόσπασμα είκοσι λεπτών από μια «ενοχλητική» Χολιγουντιανή ταινία που τους προκάλεσε αναστάτωση. Όταν τα νεογνά ήταν τριών μηνών, εκτέθηκαν στο ίδιο απόσπασμα και έδειξαν να αναγνωρίζουν την προγενέστερη εμπειρία τους.

Wednesday, January 07, 2009

Περί προπαραβατικού ανηλίκου

Πηγή: ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΣΤΡΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ – ΕΚΔ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ – ΣΕΛ. 12

Η πρώτη «γνωριμία» του νεαρού ατόμου με την επιθετικότητα και τη βία γίνεται στα ομαδικά παχνίδια και τους καβγάδες και συχνά χαρίζει τόση ευχαρίστηση που καλεί σε «επανάληψη» των κατορθωμάτων.

Η αδιαμόρφωτη αυτή συναίνεση – στην οποία το στοιχείο της «πρόκλησης» από τον άλλο παίζει το ρόλο της ψυχικής τεχνικής ουδετεροποίησης (Matza) – επηρεάζεται, αρνητικά ή θετικά, ανάλογα με τις αντιδράσεις των φίλων του, των συγγενών του κ.λπ.

Πρωταρχική όμως σημασία αποκτά η αυτοεπιβεβαίωσή του, δηλαδή ότι πλέον «μπορεί» - όταν βέβαια το θελήσει κι εφόσον προκληθεί. Αυτή η απόδειξη του «μπορώ» συνιστά για το νεαρό μια γέφυρα μετάβασης στον ανδρισμό, όπου η επιθετική συμπεριφορά, ο θαυμασμός ή ο φόβος των άλλων συνιστούν τυπικά χαρακτηριστικά.

Η κοινωνική αντίδραση στη συμπεριφορά αυτή (του την έχει δώσει, είναι τσαμπουκάς) συνήθως συνοδεύεται από την απόρριψη του «ήρωα» (μην τον πλησιάζεται, είναι επικίνδυνος), γεγονός που προκαλεί κρίση και στον ίδιο.


Η παρέα που τον προκάλεσε να γίνει επιθετικός και βίαιος, τώρα του ζητά να μετριάσει ή και να αποβάλει αυτόν τον τύπο δράσης.

Εκείνος όμως, έχοντας αποκτήσει αίσθηση δύναμης, δεν δέχεται να απορρίψει την «εικόνα» του. Μπορεί να έχει κακή φήμη, αλλά όλοι τον γνωρίζουν.


Η διατήρηση αυτής της «εικόνας» υποχρεώνει τον ήρωα σε επίτευξη νέων και δυσκολότερων βίαιων κατορθωμάτων, με περισσότερο κίνδυνο και χωρίς τη δικαιολογία της άμυνας.

Από την επιθετικότητα στην εχθρότητα erga omnes και από εκεί στην αποκτήνωση (όπου ηδονίζεται με το κτύπημα), το πέρασμα είναι σχετικά εύκολο.

Ο «ήρωας» γίνεται πλέον μόνιμη απειλή για το στενό περιβάλλον, με αποτέλεσμα όλοι να τον αποφεύγουν, γεγονός που τον αναγκάζει να προσφύγει σε χώρους και παρέες όπου η κακή φήμη έχει πέραση.


Η απώλεια όμως των πρωτογενών σχέσεων και η αδυναμία προσαρμογής του στα «κυκλώματα», συχνά οδηγούν το νεαρό σε ένα μοναχικό δρόμο, στις γωνιές του οποίου τον παραμονεύουν το έγκλημα, τα ναρκωτικά, ο θάνατος.

Το μακρύ ταξίδι της ωρίμανσης του περάσματος στην πράξη ακολουθεί την ίδια ρότα με το μακρύ ταξίδι μέσα στις εγκληματολογικές θεωρίες (από τον εξ ιδιοσυγκρασίας εγκληματία μέχρι τη θεωρία της υποκουλτούρας της βίας και της ετικέτας).


Η Εγκληματολογία ξαναβρίσκει τις ρίζες της. Το μαγικό στοιχείο και η υπαρξιακή αγωνία ζουν και θα επιβιώνουν πάντα μέσα στην Εγκληματολογία και στον εγκληματία.

Και από εκεί πρέπει να αρχίζουν όλες οι προσεγγίσεις, γιατί ερμηνείες υπάρχουν τόσες όσοι και οι επιστήμονες, αλλά πάντα λιγότερες από τις βιωμένες καταστάσεις των ίδιων των δραστών.


Δεν ξέρω αν αυτό το «ταξίδι μέσα στους δρόμους της ωρίμανσης της βίας» εξηγείται από τους ρόλους (ο άνδρας οφείλει να είναι κυρίαρχος και επιθετικός). Δεν ξέρω αν η επιθετικότητα είναι μια μορφή επικοινωνίας, ή μια επώδυνη στιγμή ρήξης των δεσμών της επικοινωνίας. Δεν ξέρω αν η αυτοεκτίμηση περνάει μέσα από τη φυσική υποταγή του άλλου.


Είμαι όμως πεπεισμένος ότι πίσω από τη φανερή δύναμη του επιθετικού υπολανθάνει μια κρυμμένη αδυναμία του φοβισμένου, που, δυστυχώς, δεν έμαθε άλλο τρόπο να μιλάει παρά μόνο με τα χέρια, και δεν έμαθε άλλο τρόπο να κάνει αισθητή την παρουσία του στο χώρο και στο χρόνο παρά μόνο με το έγκλημα.

Η δική μου θέση παραμένει σταθερή εδώ και χρόνια: πίσω από τις αιτίες υπάρχουν οι συμβολισμοί και μέσα στους συμβολισμούς κρύβονται κοινωνικές αλήθειες που μας αφορούν όλους και όχι μόνο τους «εξεταζόμενους» στο εγκληματολογικό μικροσκόπιο ανηλίκους.


Το παιχνίδι με το θάνατο, η πρόκληση στον κοινωνικό καθωσπρεπισμό, η σύγκρουση, η ένταξη σε (υπο-)ομάδες, η φυγή, η περιθωριοποίηση, οι αξίες που αμφισβητούνται και οι αντιαξίες που υιοθετούνται πρέπει να εκληφθούν και ως κραυγή – επίκληση βοήθειας.


Μέσα από τη διπλή σχέση «Δικαίου – Ανηλίκου» (προστασία και δικαιώματα), αλλά ακόμα και μέσα από τη «χάρτα της προστασίας των νεαρών εγκληματιών» (ποινικό δίκαιο) πρέπει να δημιουργούμε το αναγκαίο πλέγμα εγγυήσεων. Από την άλλη πλευρά οι (διαφαινόμενες) τάσεις «αποποινικοποίησης» ή «αποεγκληματοποίησης» του δικαίου των ανηλίκων προσφέρουν πλέον ευοίωνες προοπτικές.

Η κοινωνικοποίηση όμως δεν εξαρτάται μόνο (ή κυρίως) από ένα θεσμικό/κανονιστικό παράδειγμα, αλλά από ένα ερμηνευτικό παράδειγμα. Η συναισθηματική και διαπροσωπική προσέγγιση και η κοινωνική ευαισθησία – κατανόηση στα προβλήματα της νεολαίας φέρνουν καλύτερα αποτελέσματα απ’ ό,τι
οι δογματισμοί και οι αφορισμοί.

Ανάμεσα στις αρχές της «δικαιοσύνης» και της «πρόνοιας» πρέπει να κινούνται οι διαδικασίες του κοινωνικού αποστιγματισμού, της ηθικής αποφόρτισης, της ελάχιστης παρέμβασης. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το τρίπτυχο της νεανικής εγκληματικότητας (βία-κλοπή-ναρκωτικά) στην πραγματικότητα «κρύβει» τις επιλογές και αξίες της κοινωνικής των «μεγάλων» (λατρεία του σώματος-αναζήτηση του χρήματος-φυγή στην περιπέτεια).


Η εγκληματικότητα των νέων ως αγωνιώδες, τραυματικό και απρόσφορο μέσο αναζήτησης νέων αξιών πρέπει να μας φέρει αλληλέγγυους στην κατανόηση-διαχείριση των σημείων ρήξης και όχι να καταλήξει σε ενίσχυση των μέτρωv πειθαρχοποίησης και υποταγής.

Το παιδί-θύμα (με την πραγματική αλλά και την κοινωνικονομική έννοια) μετατρέπεται σε παιδί-θύτη (με την εγκληματολογική αλλά και υπαρξιακή διάσταση), γεγονός που αυξάνει τις ευθύνες των ενηλίκων και της «κατειλημμένης» (από τους ενήλικες) κοινωνίας.
Καθηγητής Γιάννης Πανούσης