Φιλοσοφία του οικοΤόπου

Ο οικοΤόπος προσπαθεί να καλύψει ένα μικρό μέρος ενός μεγάλου κενού που υπάρχει στη σημερινή κοινωνία. Αυτό είναι η διάθεση της δημόσιας πληροφορίας στους πολίτες, αλλά και η συμμετοχή των πολιτών στην ίδια την πολιτεία ή στα ίδια τα προβλήματα της πολιτείας. Δε μιλάμε καν εδώ για εθελοντική συμμετοχή αλλά για πολιτική συμμετοχή, για τη συμμετοχή του κάθε πολίτη στα κοινά.

«Ο οικοΤόπος», όπως αναφέρεται στο άρθρο Ο Καθεδρικός και το Παζάρι της πολιτικής ΙΙΙ: Ο οικοΤόπος στο Παζάρι «είναι κάτι σαν aggregator για περιβαλλοντικές ειδήσεις, με γεωγραφική αναφορά: κάθε πληροφορία αρχειοθετείται με βάση το είδος του προβλήματος και τον τόπο όπου συμβαίνει. Οι πληροφορίες μπορούν να προέρχονται από παρατηρήσεις αναγνωστών ή από ειδήσεις σε ιστοσελίδες τρίτων. Ιστολόγια ή ιστοσελίδες που έχουν θέματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, μπορούν να αναρτούν στον οικοΤόπο συνοπτικές περιγραφές με συνδέσμους προς τις ειδήσεις τους, δίνοντας στους αναγνώστες του οικοΤόπου ή τους χρήστες της ροής του (feed) τη δυνατότητα να τις επισκεφτούν για να διαβάσουν ολόκληρα τα άρθρα στις σελίδες τους».

Όπως αναφέρει και ο δημιουργός του οικοΤόπου στο πρώτο μέρος του άρθρου, με τίτλο Ο Καθεδρικός και το Παζάρι της Πολιτικής Ι: «Ένας παράγοντας που φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τις προσπάθειες εύρεσης λύσης σε αρκετά περιβαλλοντικά αλλά και πολιτικά προβλήματα είναι η αποκοπή των πολιτών από τις διαδικασίες αντιμετώπισής τους. Η σταθερή προτίμηση της πολιτείας και των πολιτικών για "κάθετα" σχήματα, όπου τις λύσεις τις γνωρίζουν μόνον οι "ειδικοί", τις αποφασίζουν μόνον οι αντιπρόσωποι και τις υφίστανται μόνον οι πολίτες, οδηγεί τους πολίτες στην αδράνεια, την δυσπιστία και την οργή, όπως καταδεικνύουν η αδυναμία ουσιαστικής συμμετοχής τους στην αντιμετώπιση μεγάλων φυσικών καταστροφών και η τρέχουσα κρίση του πολιτικού συστήματος. Στα μάτια του πολίτη η δημόσια διοίκηση ταυτίζεται σχεδόν στο σύνολό της με τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά».

Στο παράδειγμα με τον «καθεδρικό» και το «παζάρι» που αναφέρεται στο άρθρο, ο «καθεδρικός» είναι ακριβώς μια κάθετη οργάνωση, που απαιτεί αυτούς τους ειδικούς και τους αντιπροσώπους αλλά δεν απαιτεί τους πολίτες. Εν αντιθέσει, το «παζάρι» είναι μια οργάνωση, η οποία προϋποθέτει τους πολίτες και την προσφορά τους, όσο μικρή ή μεγάλη είναι αυτή.

Η ίδια η λειτουργία του κράτους είναι ένας «καθεδρικός», δηλ. απαιτεί τη χρήση κάθετων δομών, ειδικών και αντιπροσώπων. Το κράτος, ως ένας «καθεδρικός» καλεί απλώς τους πολίτες να γίνουν οι πιστοί του, χωρίς να τους εντάσσει σε μια διαδικασία συνεργασίας μέσα από την οργανωτική λειτουργία της πολιτείας. Ο πολίτης όμως καλεί το κράτος να βγει στο «παζάρι», να τον βοηθήσει και να βοηθηθεί. Εμπλέκονται έτσι, κράτος και πολίτες, σε μια συνεργατική διαδικασία με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες απ' όσες έχουν τα μέρη ξεχωριστά.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα λειτουργούν και αυτές περισσότερο ως ένας «καθεδρικός» και όχι ως ένα «παζάρι», «αφού φαίνεται να μην καταφέρνουν να προσδιορίσουν το αντικείμενο και τους τρόπους μαζικής συνέργειας των πολιτών χωρίς να εγείρονται πιεστικές απαιτήσεις δέσμευσης και συνέπειας. Διάφορες εκδηλώσεις του τύπου "Η ημέρα του περιβάλλοντος" ή "60': Η Ώρα της Γης" δίνουν την εντύπωση της παγκόσμιας συμμετοχής χωρίς να έχουν όμως κάποιο άλλο πρακτικό αποτέλεσμα», όπως αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι «πώς μπορούν οι ίδιοι οι πολίτες να συνεισφέρουν στη δημιουργία απτού αποτελέσματος, εκεί που τα όργανα της πολιτείας αδρανούν ή αδιαφορούν» και «θα μπορούσε να απαντηθεί με τη λογική του "παζαριού" των πολιτών: οι ίδιοι οι πολίτες συνεργάζονται για τη δημιουργία του αποτελέσματος, βοηθώντας ή, στη χειρότερη περίπτωση, υποκαθιστώντας τους μηχανισμούς της πολιτείας. Το πλήθος και η διασπορά των πολιτών είναι δύο μεγέθη που μπορούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη σε μία πολιτεία που μπορεί να τα αξιοποιήσει», όπως και αναφέρεται στο δεύτερο μέρος του άρθρου.

«Το βάρος των μεγάλων προβλημάτων και των οικολογικών καταστροφών που συμβαίνουν καθημερινά ξαναφέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη της οργάνωσης της ίδιας της κοινωνίας με τρόπο που να συμβάλουν περισσότεροι στις λύσεις: στον εντοπισμό των προβλημάτων, στην πρόταση των λύσεων και στην εφαρμογή τους. Το βάρος των προβλημάτων φαίνεται να δημιουργεί την ανάγκη για περισσότερη δημοκρατία. Η αναζήτηση σωτήρων, κουβαλάει μέσα της το σπέρμα της ίδιας αποτυχίας: χτίζει κάθετες δομές ειδικών, αδιαφορώντας για τη σημασία και τις πρακτικές της οργάνωσης της λειτουργίας της ίδιας της κοινωνίας των πολιτών».

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο με τίτλο ecoTopos στο Οικολόγιο.